Ugledna imena koja pišu povodom 150 godina od rođenja slikara potvrđuju vrhunsko mesto koje pripada ovom srpskom umetniku u istoriji srpskog i svetskog slikarstva.
Jedna od najlepših knjiga na upravo završenom 54. međunarodnom Beogradskom sajmu knjiga bila je luksuzna monografija „Paja Jovanović (1859-1957)”. Priređivač ovog trojezičnog dela (srpski, engleski i nemački), dostojnog velikih i najznačajnijih biblioteka u svetu, je Momčilo Moša Todorović. Knjigu je likovno uredio i o dizajnu brinuo Javor Rašajski a izdavač je „Radionica duše” iz Beograda. Pokrovitelj izdanja kojim se na tako izuzetan način obeležava 150-godišnjica rođenja našeg slavnog slikara je Opština Vršac.
Autori tekstova u monografiji „Paja Jovanović (1859-1957)” su Nikola Kusovac, Dejan Medaković, Đorđe Kadijević, Sreto Bošnjak, Vanja Kraut, Dejan Đorić, Petar Petrović, Slavica Stamenković i Miodrag Jovanović. Prevod na engleski su uradili Sonja Papak, Jelena Stojićević Mančić i Sandra Gagić, a na nemački Petar Joksimović. Svakako treba spomenuti i štampariju „Tuli” iz Vršca zahvaljujući kojoj ova knjiga izgleda tako lepo.
U predgovoru, Stanislav Živković daje osnovne crte Jovanovićevog slikarskog stvaralaštva koje ga je učinilo prvim srpskim slikarom koji je prodro u svet. To su tri faze: majstora žanr slika, slikara monumentalnih istorijskih kompozicija i, na kraju, slikara portretiste.
Nije slučajno što se priređivač monografije Momčilo Moša Todorović na prvim stranicama knjige zahvaljuje muzejima, galerijama i velikom broju privatnih lica u čijim se likovnim zbirkama nalaze dela Paje Jovanovića: kako i Živković kaže u predgovoru, najveći broj značajnih dela ovog umetnika rasut je po muzejima i kolekcijama širom sveta – od Evrope, Severne i Južne Amerike do Japana. U mnogim porodicama Jovanovićevi radovi imaju status gotovo kultne slike, a sve to, zaključuje Stanislav Živković, doprinosi mišljenju naše kulturne javnosti da je Paja Jovanović jedan od najznačajnijih slikara s kraja 19. odnosno početka 20. veka, uz poštovanje njegovog internacionalnog renomea.
U potpunoj, međutim, nesrazmeri sa značajem i umetničkom veličinom Paje Jovanovića stoji broj dela koja su mu posvećena. Činjenica je, ne bez prebacivanja konstatuje Živković, da stvaralac takvog formata još uvek nije dobio odgovarajuću monografiju, ni u formi knjige ni u elektronskom obliku. Ugledna imena koja pišu o Paji Jovanoviću u ovoj, očigledno prvoj monografiji koja na poseban način doprinosi obeležavanju 150 godina od rođenja slikara, potvrđuju još jednom vrhunsko mesto koje mu pripada u istoriji srpskog i svetskog slikarstva.
Ali, ako su ovu monografiju pisali naši priznati stručnjaci, to nikako ne znači da je ona puko svečarska. U prilog tome govore reči Sreta Bošnjaka koji, pitajući šta mi dugujemo našem značajnom slikaru Pavlu Paji Jovanoviću, kaže: Nikako ne neutemeljeno veličanje njegove umetnosti, dakle – ne neki novi afirmativni sud, već jednu stručnu, kritičko-analitičku, istorijsko-umetničku procenu njegovog obimnog opusa, njegovih ideja i ideala. Dakle, jednu studiju koja će sa pozicija savremene kritičko-teoretske i istorijske svesti dati što je moguće potpuniji portret ovog slikara „evropskog nivoa i glasa” kako je Paju Jovanovića okarakterisao Pavle Vasić.
Ali, takva studija zahteva i odgovornog autora. I zato je jedan tekst (Đorđa Kadijevića) u ovoj monografiji posebno intrigantan jer percipira upravo relativnost vrednovanja takvog slikara kao što je bio Paja Jovanović sa pozicija modernog kritičkog preispitivanja. Naime, Jovanović „nije jedanput bio na meti naših pasioniranih revalizatora vrednosti umetničkog stvaralaštva. Još za vreme umetnikovog života, onog neposredno posle Drugog svetskog rata, slikar `Seoba Srba` i `Krunisanja Dušanovog` više nije bio ono što i pre... ”
Tada je bio „na meti” ideoloških arbitara; sredinom 20. veka, njih su zamenili oni koji su, oslobođeni ideološkog pritiska, bili pritisnuti zahtevom modernog koje je u svetu već bilo etablirano. Kadijević tačno dijagnostikuje tu svest: Obnovljeni afinitet prema svemu što je „novo” i „drugo” u likovnoj umetnosti indirektno je pojačao otpor prema „starom” i „prevaziđenom”. Na udar takvih, došli su, pre svih Paja Jovanović i Uroš Predić...
Monografija koju je sada objavila beogradska „Radionica duše” i iz te perspektive ispravlja nepravde prema umetniku (umetnicima) pred čijim se slikama, na šta podseća i Kadijević, najčešće i najduže zastaje u svetskim i domaćim muzejima.
Jedna od najlepših knjiga na upravo završenom 54. međunarodnom Beogradskom sajmu knjiga bila je luksuzna monografija „Paja Jovanović (1859-1957)”. Priređivač ovog trojezičnog dela (srpski, engleski i nemački), dostojnog velikih i najznačajnijih biblioteka u svetu, je Momčilo Moša Todorović. Knjigu je likovno uredio i o dizajnu brinuo Javor Rašajski a izdavač je „Radionica duše” iz Beograda. Pokrovitelj izdanja kojim se na tako izuzetan način obeležava 150-godišnjica rođenja našeg slavnog slikara je Opština Vršac.Autori tekstova u monografiji „Paja Jovanović (1859-1957)” su Nikola Kusovac, Dejan Medaković, Đorđe Kadijević, Sreto Bošnjak, Vanja Kraut, Dejan Đorić, Petar Petrović, Slavica Stamenković i Miodrag Jovanović. Prevod na engleski su uradili Sonja Papak, Jelena Stojićević Mančić i Sandra Gagić, a na nemački Petar Joksimović. Svakako treba spomenuti i štampariju „Tuli” iz Vršca zahvaljujući kojoj ova knjiga izgleda tako lepo.
U predgovoru, Stanislav Živković daje osnovne crte Jovanovićevog slikarskog stvaralaštva koje ga je učinilo prvim srpskim slikarom koji je prodro u svet. To su tri faze: majstora žanr slika, slikara monumentalnih istorijskih kompozicija i, na kraju, slikara portretiste.
Nije slučajno što se priređivač monografije Momčilo Moša Todorović na prvim stranicama knjige zahvaljuje muzejima, galerijama i velikom broju privatnih lica u čijim se likovnim zbirkama nalaze dela Paje Jovanovića: kako i Živković kaže u predgovoru, najveći broj značajnih dela ovog umetnika rasut je po muzejima i kolekcijama širom sveta – od Evrope, Severne i Južne Amerike do Japana. U mnogim porodicama Jovanovićevi radovi imaju status gotovo kultne slike, a sve to, zaključuje Stanislav Živković, doprinosi mišljenju naše kulturne javnosti da je Paja Jovanović jedan od najznačajnijih slikara s kraja 19. odnosno početka 20. veka, uz poštovanje njegovog internacionalnog renomea.
U potpunoj, međutim, nesrazmeri sa značajem i umetničkom veličinom Paje Jovanovića stoji broj dela koja su mu posvećena. Činjenica je, ne bez prebacivanja konstatuje Živković, da stvaralac takvog formata još uvek nije dobio odgovarajuću monografiju, ni u formi knjige ni u elektronskom obliku. Ugledna imena koja pišu o Paji Jovanoviću u ovoj, očigledno prvoj monografiji koja na poseban način doprinosi obeležavanju 150 godina od rođenja slikara, potvrđuju još jednom vrhunsko mesto koje mu pripada u istoriji srpskog i svetskog slikarstva.
Ali, ako su ovu monografiju pisali naši priznati stručnjaci, to nikako ne znači da je ona puko svečarska. U prilog tome govore reči Sreta Bošnjaka koji, pitajući šta mi dugujemo našem značajnom slikaru Pavlu Paji Jovanoviću, kaže: Nikako ne neutemeljeno veličanje njegove umetnosti, dakle – ne neki novi afirmativni sud, već jednu stručnu, kritičko-analitičku, istorijsko-umetničku procenu njegovog obimnog opusa, njegovih ideja i ideala. Dakle, jednu studiju koja će sa pozicija savremene kritičko-teoretske i istorijske svesti dati što je moguće potpuniji portret ovog slikara „evropskog nivoa i glasa” kako je Paju Jovanovića okarakterisao Pavle Vasić.
Ali, takva studija zahteva i odgovornog autora. I zato je jedan tekst (Đorđa Kadijevića) u ovoj monografiji posebno intrigantan jer percipira upravo relativnost vrednovanja takvog slikara kao što je bio Paja Jovanović sa pozicija modernog kritičkog preispitivanja. Naime, Jovanović „nije jedanput bio na meti naših pasioniranih revalizatora vrednosti umetničkog stvaralaštva. Još za vreme umetnikovog života, onog neposredno posle Drugog svetskog rata, slikar `Seoba Srba` i `Krunisanja Dušanovog` više nije bio ono što i pre... ”
Tada je bio „na meti” ideoloških arbitara; sredinom 20. veka, njih su zamenili oni koji su, oslobođeni ideološkog pritiska, bili pritisnuti zahtevom modernog koje je u svetu već bilo etablirano. Kadijević tačno dijagnostikuje tu svest: Obnovljeni afinitet prema svemu što je „novo” i „drugo” u likovnoj umetnosti indirektno je pojačao otpor prema „starom” i „prevaziđenom”. Na udar takvih, došli su, pre svih Paja Jovanović i Uroš Predić...
Monografija koju je sada objavila beogradska „Radionica duše” i iz te perspektive ispravlja nepravde prema umetniku (umetnicima) pred čijim se slikama, na šta podseća i Kadijević, najčešće i najduže zastaje u svetskim i domaćim muzejima.
Нема коментара:
Постави коментар