U ataru sela Orlovat u Banatu, na uzvišenoj obali Tamiša, ostaci keramike iz bronzanog doba bukvalno se mogu sakupljati sa površine zemlje, među izraslom travom i poljoprivrednim kulturama. Razlog za to jeste i stalno preoravanje poljoprivrednog zemljišta.
Bogat nalaz keramike i dokazi o postojanju bedema potvrdili ranija saznanja da je na podučju Banata u bronzano doba postojala razvijena kultura.
Tokom arheoloških zaštitnih iskopavanja na lokalitetu Podumka kod Orlovata potvrđena su saznanja iz prethodnih iskopavanja da nalazište pripada bronzanom dobu, rekla je danas muzejski savetnik u Narodnom muzeju u Zrenjaninu Snežana Marinković.
Snežana Marinković je na konferenciji za novinare rekla da su tokom iskopavanja otvorene sonde u neposrednoj blizini prethodnih, u kojima se pojavila keramika koja tipski pripada loncima sa različitim drškama i ornamentima karakterističnim za bronzano doba.
Prema njenim rečima, novinu predstavljaju čvrsti i kompaktni slojevi zemlje koji bi verovatno ukazivali na neku vrstu bedema.
"Detaljnija analiza bi eventualno potvrdila ovu pretpostavku, što bi bilo od velikog značaja za lokalitet jer opravdava ranija razmišljanja da se nalazimo na jednom velikom naselju iz bronzanog doba, a čime se proširuje i dobija slika Banata iz ovoga perioda", rekla je ona.
Prethodna iskopavanja na ovom lokalitetu vršena su tokom 2005. i 2006. godine, a neophodna su nova istraživanja da bi se rezultati i saznanja dopunila.
Snežana Marinković je dodala da je u toku i nakon iskopavanja obavljeno i rekognosciranje obale Tamiša u Orlovatu u cilju otkrivanja novih lokaliteta u čemu Orlovat obiluje.
Nagoveštaj nastavka istraživanja
"Rekognosciranja će se nastaviti na proleće, kada će se obići i pregledati veća teritorija obale Tamiša", rekla je ona.
Iskopavanje, koje je obavljeno u novembru ove godine, omogućeno je zahvaljujući finansijskim sredstvima dobijenim od Pokrajinskog sekretarijata za nauku i kulturu iz Novog Sada.
Lokalitet Podumka nalazi se na oko kilometar od Orlovata, pored Tamiša, a celo naselje obuhvata površinu od oko 22.500 kvadratnih metara.
Nalazište je otkriveno 2004. godine kada je na površini zemlje prikupljen značajan pokretni arheološki materijal koji je pokazivao karakteristike bronzanog doba.
Tokom iskopavanja 2005. godine pronađeni su i tragovi građevinske delatnosti, tako da je cilj novih iskopavanja da se otkriju i ostaci kuća. Inače, nastambe u bronzanom periodu na području Banata bile su slične kolibama, napravljene od blata i pruća. To nisu bile masivne konstrukcije, kao u vinčanskoj ili potiskoj kulturi, već je više reč o lakom tipu objekata pravljenom od blata, oblica i pruća. Od oružja su korištena bronzana koplja, mačevi i keltovi ili sekire. Od kostiju su se pravila šila, spatule, dok su posude bile različitih oblika, od glačane keramike i crne boje.
Ono što je najkarakterističnije za bronzano doba su urne, jer je u tom periodu čovek praktikovao skeletno sahranjivanje ili spaljivanje i sahranjivanje posmrtnog pepela u urnama. Figuralna plastika se potpuno razlikuje od vinčanske, pa se tu javljaju figurine sa zvonastim suknjama, ukrašavane spiralama i volutama. Obično su to ženska božanstva, kao i u neolitu. Prisutne su posude raznih dimenzija, pehari, male posude sa drškama, i obično su ukrašavane. Čovek je živeo u rodovskom uređenju, koristio je razna sredstva da ukrašava upotrebne predmete i ta težnja ka lepom i dekorativnom uvek je bila prisutna - kaže Snežana Marinković.
O iskopavanjima 2008. godine
Kampanja iskopavanja u 2008. godine stručnjaci su otvorili pet sondi, a u dvema su otkriveni nalazi ruševina kuća koje potvrđuju pretpostavke da je reč o naselju iz ranog bronzanog doba.
- Letos smo otkrili podove kuća koje su najverovatnije stradale u požaru, jer su na kućnom lepu pronađeni tragovi gorenja. Kućni lep sa otiscima trske kompaktno je očuvan u većim i manjim komadima - kaže Snežana Marinković, muzejski savetnik zrenjaninskog Narodnog muzeja.
Posebnu pažnju stručnjaka izazvali su ravni i levkasti delovi, koji su najverovatniji bili uglovi kuće. Još uvek se ne mogu odrediti tačne dimenzije kuća. Otkriveni su i delovi keramike koji pripadaju ranom bronzanom dobu. Nađene su i životinjske kosti na osnovu čega se zaključuje da su se stanovnici bavili stočarstvom.
- Reč je o dragocenoj lokaciji, a na području srednjeg Banata ovo je redak lokalitet na kome je isključivo materijal iz ranog bronzanog doba - kaže Marinkovićeva.
Na ovom lokalitetu pronađen je i kalup za izlivanje bronze i grumen rude, što dokazuje da su se stanovnici na ovom području bavili i metalurgijom. Pošto su kalupi za izlivanje bronze veoma retki, ovaj lokalitet smatra se veoma vrednim.
Od Vatinske kulture do zajednice grobnih humki
Dragoslav Srejović u svom delu navodi da krajem XV veka pre nove ere, na celoj teritoriji vatinske kulture počinje kriza koja je izazvana etno-kulturnim prodorima sa severa, odnosno pojavom nosilaca takozvane Kulture grobnih humki u severnom Banatu i Bačkoj. Ovi "stranci" su trajno zaposeli samo krajeve oko Tise, ali kako su posedovali bronzano oružje - mačeve, kratke bodeže, bojne sekire s diskom na temenu - oni su često uznemiravali miroljubive vatinske zajednice. U severnoj Bačkoj i Banatu odmah je prihvaćena kultura zavojevača. Stara naselja se napuštaju, a u okolini Subotice, Sente, Kikinde i Iđoša niču nova. Čini se da je deo domorodačkog stanovništva uključen u nove zajednice, jer su na jednoj nekropoli iz ovog vremena (Velebit u Bačkoj) otkrivene dve vrste grobova - grobovi inhumiranih pokojnika s bogatim prilozima (verovatno, grobovi došljaka) i grobovi sa urnama koji sadrže znatno skromnije darove (verovatno, grobovi domorodaca). Da su došljaci u manjim grupama prodirali i dalje prema jugu, pokazuje grob ratnika iz Vatina, kao i pojava nove vrste glinenog, mahom neukrašenog posuđa u okolini Pančeva, Vinče i Surčina" navodi Srejović.
Inače, u "Istoriji srpskog naroda" naš čuveni arheolog Dragoslav Srejović, opisujući kulture prethodnih perioda, srednjeg i poznog bronzanog doba na tlu Srbije, navodi da tokom rane faze srednjeg bronzanog doba (oko 1500-1425. godine pre n. e.), zajednice u naseljima pored Dunava počinju da proizvode keramičke predmete osobenih oblika i dekoracije i formira se vatinska kultura. "Arheološka građa dokumentuje sređen, spokojan život i u ostalim područjima vatinske kulture, i to sve do približno 1425. godine pre nove ere".
Snežana Marinković je na konferenciji za novinare rekla da su tokom iskopavanja otvorene sonde u neposrednoj blizini prethodnih, u kojima se pojavila keramika koja tipski pripada loncima sa različitim drškama i ornamentima karakterističnim za bronzano doba.
Prema njenim rečima, novinu predstavljaju čvrsti i kompaktni slojevi zemlje koji bi verovatno ukazivali na neku vrstu bedema.
"Detaljnija analiza bi eventualno potvrdila ovu pretpostavku, što bi bilo od velikog značaja za lokalitet jer opravdava ranija razmišljanja da se nalazimo na jednom velikom naselju iz bronzanog doba, a čime se proširuje i dobija slika Banata iz ovoga perioda", rekla je ona.
Prethodna iskopavanja na ovom lokalitetu vršena su tokom 2005. i 2006. godine, a neophodna su nova istraživanja da bi se rezultati i saznanja dopunila.
Snežana Marinković je dodala da je u toku i nakon iskopavanja obavljeno i rekognosciranje obale Tamiša u Orlovatu u cilju otkrivanja novih lokaliteta u čemu Orlovat obiluje.
Nagoveštaj nastavka istraživanja
"Rekognosciranja će se nastaviti na proleće, kada će se obići i pregledati veća teritorija obale Tamiša", rekla je ona.
Iskopavanje, koje je obavljeno u novembru ove godine, omogućeno je zahvaljujući finansijskim sredstvima dobijenim od Pokrajinskog sekretarijata za nauku i kulturu iz Novog Sada.
Lokalitet Podumka nalazi se na oko kilometar od Orlovata, pored Tamiša, a celo naselje obuhvata površinu od oko 22.500 kvadratnih metara.
Nalazište je otkriveno 2004. godine kada je na površini zemlje prikupljen značajan pokretni arheološki materijal koji je pokazivao karakteristike bronzanog doba.
Tokom iskopavanja 2005. godine pronađeni su i tragovi građevinske delatnosti, tako da je cilj novih iskopavanja da se otkriju i ostaci kuća. Inače, nastambe u bronzanom periodu na području Banata bile su slične kolibama, napravljene od blata i pruća. To nisu bile masivne konstrukcije, kao u vinčanskoj ili potiskoj kulturi, već je više reč o lakom tipu objekata pravljenom od blata, oblica i pruća. Od oružja su korištena bronzana koplja, mačevi i keltovi ili sekire. Od kostiju su se pravila šila, spatule, dok su posude bile različitih oblika, od glačane keramike i crne boje.
Ono što je najkarakterističnije za bronzano doba su urne, jer je u tom periodu čovek praktikovao skeletno sahranjivanje ili spaljivanje i sahranjivanje posmrtnog pepela u urnama. Figuralna plastika se potpuno razlikuje od vinčanske, pa se tu javljaju figurine sa zvonastim suknjama, ukrašavane spiralama i volutama. Obično su to ženska božanstva, kao i u neolitu. Prisutne su posude raznih dimenzija, pehari, male posude sa drškama, i obično su ukrašavane. Čovek je živeo u rodovskom uređenju, koristio je razna sredstva da ukrašava upotrebne predmete i ta težnja ka lepom i dekorativnom uvek je bila prisutna - kaže Snežana Marinković.
O iskopavanjima 2008. godine
Kampanja iskopavanja u 2008. godine stručnjaci su otvorili pet sondi, a u dvema su otkriveni nalazi ruševina kuća koje potvrđuju pretpostavke da je reč o naselju iz ranog bronzanog doba.
- Letos smo otkrili podove kuća koje su najverovatnije stradale u požaru, jer su na kućnom lepu pronađeni tragovi gorenja. Kućni lep sa otiscima trske kompaktno je očuvan u većim i manjim komadima - kaže Snežana Marinković, muzejski savetnik zrenjaninskog Narodnog muzeja.
Posebnu pažnju stručnjaka izazvali su ravni i levkasti delovi, koji su najverovatniji bili uglovi kuće. Još uvek se ne mogu odrediti tačne dimenzije kuća. Otkriveni su i delovi keramike koji pripadaju ranom bronzanom dobu. Nađene su i životinjske kosti na osnovu čega se zaključuje da su se stanovnici bavili stočarstvom.
- Reč je o dragocenoj lokaciji, a na području srednjeg Banata ovo je redak lokalitet na kome je isključivo materijal iz ranog bronzanog doba - kaže Marinkovićeva.
Na ovom lokalitetu pronađen je i kalup za izlivanje bronze i grumen rude, što dokazuje da su se stanovnici na ovom području bavili i metalurgijom. Pošto su kalupi za izlivanje bronze veoma retki, ovaj lokalitet smatra se veoma vrednim.
Od Vatinske kulture do zajednice grobnih humkiDragoslav Srejović u svom delu navodi da krajem XV veka pre nove ere, na celoj teritoriji vatinske kulture počinje kriza koja je izazvana etno-kulturnim prodorima sa severa, odnosno pojavom nosilaca takozvane Kulture grobnih humki u severnom Banatu i Bačkoj. Ovi "stranci" su trajno zaposeli samo krajeve oko Tise, ali kako su posedovali bronzano oružje - mačeve, kratke bodeže, bojne sekire s diskom na temenu - oni su često uznemiravali miroljubive vatinske zajednice. U severnoj Bačkoj i Banatu odmah je prihvaćena kultura zavojevača. Stara naselja se napuštaju, a u okolini Subotice, Sente, Kikinde i Iđoša niču nova. Čini se da je deo domorodačkog stanovništva uključen u nove zajednice, jer su na jednoj nekropoli iz ovog vremena (Velebit u Bačkoj) otkrivene dve vrste grobova - grobovi inhumiranih pokojnika s bogatim prilozima (verovatno, grobovi došljaka) i grobovi sa urnama koji sadrže znatno skromnije darove (verovatno, grobovi domorodaca). Da su došljaci u manjim grupama prodirali i dalje prema jugu, pokazuje grob ratnika iz Vatina, kao i pojava nove vrste glinenog, mahom neukrašenog posuđa u okolini Pančeva, Vinče i Surčina" navodi Srejović.
Inače, u "Istoriji srpskog naroda" naš čuveni arheolog Dragoslav Srejović, opisujući kulture prethodnih perioda, srednjeg i poznog bronzanog doba na tlu Srbije, navodi da tokom rane faze srednjeg bronzanog doba (oko 1500-1425. godine pre n. e.), zajednice u naseljima pored Dunava počinju da proizvode keramičke predmete osobenih oblika i dekoracije i formira se vatinska kultura. "Arheološka građa dokumentuje sređen, spokojan život i u ostalim područjima vatinske kulture, i to sve do približno 1425. godine pre nove ere".
Нема коментара:
Постави коментар