Prvi balkanski rat vodile su saveznice, četiri hrišćanske države: Srbija, Bugarska, Grčka i Crna Gora protiv Turske. Srpska vlada je oglasila mobilizaciju 30. septembra 1912. godine. Mobilizacija je izvedena uredno i po planu (pešadija za četiri, a konjica i artiljerija za šest dana) zahvaljujući visokoj patriotskoj svesti vojnika, velikoj popularnosti rata protiv Turske, kao i teritorijalnom sistemu popune i dobroj pripremljenosti. Mobilisano je 356.000 ljudi, od čega je 286.000 pripadalo operativnoj vojsci i činilo prvi i drugi poziv. Rat je počeo 18. oktobra i završio se trijumfom četiri balkanske države. Mirovni ugovor potpisan je maja 1913. u Londonu.
Uniforme zemalja učesnica Balkanskih ratova
Po potpisivanju ugovora u Londonu, mir na Balkanskom poluostrvu nije dugo trajao. Samo mesec dana kasnije nastavljene su operacije. Ovoga puta rat je izazvala Bugarska, nezadovoljna teritorijalnim proširenjem koje je dobila. Stoga je napala Srbiju i Grčku, kojima se odmah pridružila Crna Gora, a potom i Rumunija i Turska.
Bugarska Četvrta armija iznenada je napala srpske predstraže Druge i Treće armije, u zoru 30. juna 1913. godine. Borbe su se vodile na frontu od Kitke na Osogovskoj planini, duž Zletovske reke, Bregalnice, Krive Lakavice do železničke stanice Udovo, a u vojnoj istoriji poznate su pod imenom Bregalnička bitka. Bugarski vojnici nastavili su sa napadima na srpsku vojsku i 1. jula, ali su bili potisnuti, uz osetne gubitke.
Posle neuspelog napada, Bugari su poslali parlamentarce da traže primirje. Srpska strana je odbila i borbe su nastavljene. Sutradan, Treća armija prešla je u napad i potisnula bugarske trupe na levu obalu Bregalnice. I sledećih pet dana smenjivali su se napadi jedne i druge strane. Kada su srpske trupe 8. jula prodrle do neprijateljskih položaja, nisu naišle na vojnike, koji su u međuvremenu napustili položaje.
Poslednji napad
Moravska divizija drugog poziva je 17. jula zauzela Crni kamen, gde je zaustavljena vatrom sa Kiselice. Za to vreme, leva kolona Divizije zaobišla je visove kod Dulice da sa severa napadne bugarske položaje kod sela Kalimanci. Moravska divizija je uspela da posle pet dana teških borbi zauzme Kiselicu i odbaci Bugare na položaj kod Grljana.
U napadima se posebno istakao Drugi i Puk prvog poziva. Puk je 29. jula nekoliko puta jurišao i zauzimao bugarske rovove. Potom je neprijatelju polazilo za rukom da u protivjurišima ponovo povrati svoje prethodne položaje. Zbog pokazanog junaštva puk je nazvan Gvozdeni. Poslednje napade na utvrđene bugarske položaje srpska vojska izvela je noću 29/30. i 30/31. jula, bez uspeha.
Neuspeh Treće armije objašnjavao se jačinom utvrđenih položaja i brojnom nadmoćnošću Bugara (sedam srpskih prema devet bugarskih pukova).
Srbija krajem XIX i početkom XX veka
Mirovna konerencija u Bukureštu 1913. godine
Povratak sa bojišta srpske vojske
Bukureštanski mir
Bugarska vlada je 30. jula zatražila primirje, a ratne operacije prekinute su 31. jula u podne. Drugi balkanski rat završen je potpisivanjem mirovnog ugovora u Bukureštu, 10. avgusta 1913. godine. Bukureštanskim mirom 1913. godine došlo je do znatnih teritorijalnih proširenja Srbije.
Srpska vojska nije se dugo odmarala, jer su već u septembru počeli upadi albanskih četa u zapadnu Makedoniju. U početku su to bile „čarke“ na graničnoj liniji duž Crnog i Belog Drima, koje su brzo prerasle u prave borbe. Albanci su u borbama protiv vojnika Kosovske i Vardarske divizijske oblasti, koji su činili 10. i 19. puk, pobili na veoma svirep način oko 1.000 vojnika i ušli u Debar, Strugu i Ohrid. Napali su i na Gostivar, ali nisu mogli da ga osvoje.
Srpska vlada i ministarstvo vojno reagovali su tako što su novooslobođena područja proglasili ratnom zonom, u kojoj je uvedeno ratno stanje i radio preki sud, objavili delimičnu mobilizaciju (dve divizije i tri pešadijska puka), i naredili da se preduzmu operacije radi izbacivanja neprijatelja sa teritorije Kraljevine Srbije. U vojnim operacijama, srpske trupe su za desetak dana proterale Albance iz zemlje i ušle u Elbasan i još neke strategijske tačke u pograničnim delovima Albanije, radi zaštite sopstvene teritorije.
Uniforme zemalja učesnica Balkanskih ratova
Bugarska Četvrta armija iznenada je napala srpske predstraže Druge i Treće armije, u zoru 30. juna 1913. godine. Borbe su se vodile na frontu od Kitke na Osogovskoj planini, duž Zletovske reke, Bregalnice, Krive Lakavice do železničke stanice Udovo, a u vojnoj istoriji poznate su pod imenom Bregalnička bitka. Bugarski vojnici nastavili su sa napadima na srpsku vojsku i 1. jula, ali su bili potisnuti, uz osetne gubitke.
Posle neuspelog napada, Bugari su poslali parlamentarce da traže primirje. Srpska strana je odbila i borbe su nastavljene. Sutradan, Treća armija prešla je u napad i potisnula bugarske trupe na levu obalu Bregalnice. I sledećih pet dana smenjivali su se napadi jedne i druge strane. Kada su srpske trupe 8. jula prodrle do neprijateljskih položaja, nisu naišle na vojnike, koji su u međuvremenu napustili položaje.
Poslednji napad
Moravska divizija drugog poziva je 17. jula zauzela Crni kamen, gde je zaustavljena vatrom sa Kiselice. Za to vreme, leva kolona Divizije zaobišla je visove kod Dulice da sa severa napadne bugarske položaje kod sela Kalimanci. Moravska divizija je uspela da posle pet dana teških borbi zauzme Kiselicu i odbaci Bugare na položaj kod Grljana.
U napadima se posebno istakao Drugi i Puk prvog poziva. Puk je 29. jula nekoliko puta jurišao i zauzimao bugarske rovove. Potom je neprijatelju polazilo za rukom da u protivjurišima ponovo povrati svoje prethodne položaje. Zbog pokazanog junaštva puk je nazvan Gvozdeni. Poslednje napade na utvrđene bugarske položaje srpska vojska izvela je noću 29/30. i 30/31. jula, bez uspeha.
Neuspeh Treće armije objašnjavao se jačinom utvrđenih položaja i brojnom nadmoćnošću Bugara (sedam srpskih prema devet bugarskih pukova).
Srbija krajem XIX i početkom XX veka
Mirovna konerencija u Bukureštu 1913. godine
Povratak sa bojišta srpske vojske
Bugarska vlada je 30. jula zatražila primirje, a ratne operacije prekinute su 31. jula u podne. Drugi balkanski rat završen je potpisivanjem mirovnog ugovora u Bukureštu, 10. avgusta 1913. godine. Bukureštanskim mirom 1913. godine došlo je do znatnih teritorijalnih proširenja Srbije.
Srpska vojska nije se dugo odmarala, jer su već u septembru počeli upadi albanskih četa u zapadnu Makedoniju. U početku su to bile „čarke“ na graničnoj liniji duž Crnog i Belog Drima, koje su brzo prerasle u prave borbe. Albanci su u borbama protiv vojnika Kosovske i Vardarske divizijske oblasti, koji su činili 10. i 19. puk, pobili na veoma svirep način oko 1.000 vojnika i ušli u Debar, Strugu i Ohrid. Napali su i na Gostivar, ali nisu mogli da ga osvoje.
Srpska vlada i ministarstvo vojno reagovali su tako što su novooslobođena područja proglasili ratnom zonom, u kojoj je uvedeno ratno stanje i radio preki sud, objavili delimičnu mobilizaciju (dve divizije i tri pešadijska puka), i naredili da se preduzmu operacije radi izbacivanja neprijatelja sa teritorije Kraljevine Srbije. U vojnim operacijama, srpske trupe su za desetak dana proterale Albance iz zemlje i ušle u Elbasan i još neke strategijske tačke u pograničnim delovima Albanije, radi zaštite sopstvene teritorije.
Prečnik: 89mm
Težina: 237,5 grams
Graver: C. Alessandrescu
Avers: "TRATATUL DE PACE DE LA BUCURESTI / DIN 28 JULIE / 10 AUGUST 1913" (Bucareštski mir 28/7-10/8/1913) sa portretima 5 kraljeva sa Balkana.
Revers: Statua EUROPA sa mirovnim sporazumu u jednoj ruci i maslinovom grančicom u drugoj.
Нема коментара:
Постави коментар