Dama iz Vinče

Prva prigodna poštanska marka u 2008. godini posvećena je arheološkom nalazištu „Belo brdo” u blizini Vinče, a povodom stotinu ljeta sistematskih arheoloških istraživanja ovog lokaliteta. Pošta Srbije je pustila ovu marku u opticaj 28. januara 2008. godine, a nominala marke je 20 dinara.

Arheološko nalazište u blizini Vinče spada u jedno od najznačajnijih i najvećih praistorijskih nalazišta u Evropi. U periodu od 5250. do 4250. godine pre nove ere, kada je i formiran najveći deo arheoloških naslaga, prostor današnje Srbije i centralnog Balkana predstavljao je kulturno središte Evrope. U blizini Vinče nastalo je veliko urbano naselje koje je bilo središte jedne od prvih evropskih civilizacija. Na lokalitetu „Belo brdo” formirana je mlađa neolitska vinčanska kulturna grupa u kojoj je neolit Evrope dostigao svoj vrhunac.

Prvi istraživač arheološkog nalazišta je dr Miloje Vasić, prvi srpski školovani arheolog. Prva naučna istraživanja počeo je da vrši od 1908. godine, a trajala su, sa prekidima, do 1934. godine. Na istraženoj površini on je otkrio arheološke slojeve ukupne debljine oko 10 metara. On je svoje nalaze objavljivao u tadašnjim najznačajnijim naučnim časopisima i tako, praktično, uveo srpsku arheologiju u svetske, moderne tokove ove nauke.

Značajnija istraživanja nastavljena su tek krajem sedamdesetih godina prošlog veka pod rukovodstvom Odbora za arheološka istraživanja Vinče pri SANU i, sa prekidima, traju do danas. U toku ovog perioda istražen je samo centralni deo lokaliteta. Najstariji tragovi života u arheološkim slojevima potiču iz neolita, oko 5500. godina pre nove ere, i traju sve do danas.

Arheološko nalazište predstavlja spomenik kulture od izuzetnog značaja za razumevanje nastanka i razvoja evropske civilizacije. To nalazište predstavlja autohtonost i autentičnost evropskog neolita i ima nesumnjivo veliki značaj u određivanju evropskog identiteta.

Umetnička vrednost i značaj predmeta pronađenih na nalazištima vinčanske kulture zauzimaju visoko mesto u svetskoj kulturnoj baštini. Može se slobodno reći da su predmeti vinčanske kulture, po svojim osobenostima, učinili ovu kulturu jednom od lako prepoznatljivih. Zasluge za ovo sasvim sigurno ima i profesor Miloje Vasić. Sa druge strane, sa nastavkom i intenziviranjem arheoloških iskopavanja, pronalaženjem ne samo novih predmeta već i novih naučnih podataka i činjenica o Vinčanskoj kulturi, ovo istraživanje postaje sve značajnije.

Motiv na marki je antropomorfna statueta „dama iz Vinče”, dok su u pozadini ostaci neolitskih kuća. Motiv na koverti prvog dana je antropomorfna statueta „Vidovdanka”, a u pozadini su ostaci neolitske kulture.

Grafičku obradu marke uradila je Nadežda Skočajić, diplomirani grafički dizajner iz Beograda. Stručnu saradnju pružio je Dragan Janković, kustos Muzeja grada Beograda na Arheološkom nalazištu „Belo brdo” kod Vinče.

Štampanje maraka izvršeno je u novosadskoj štampariji „Forum” tehnikom višebojnog ofseta u šalterskim tabacima od 25 komada maraka. Tiraž je 28.000 komada maraka. Jugomarka je pustila u opticaj na dan izlaženja marke prigodan koverat prvog dana sa žigom pošte 11101 Beograd.