Deroko – utemeljivač

Ime Evžena Deroka čvrsto je vezano za našu filateliju, tako da se o njoj ne može govoriti, a da se ne počne sa njim i nikakav se zaključak o srpskim markama ne može doneti bez njegovog pominjanja.

Rođen je 1860. godine u Beogradu, u kući Dubrovčanina, tada profesora crtanja. Osim u periodu studiranja, svoj vek proveo je u Beogradu. Nakon završene gimnazije upisao se na Prirodno-matematički odsek Filozofskog fakulteta na Viškoj školi. Kao pitomac Ministarstva građevina u maju 1883. godine odlazi u Beč u austrijske državne železnice, a potom u Belgiju radi studiranja saobraćajne službe na tamošnjim železnicama. Nakon položenih ispita vraća se u Beograd, gde stupa u službu Društva za građenje i eksploataciju srpskih železnica kao saobraćajni inspektor. Postepeno je napredovao da bi nakon Prvog svetskog rata i nastanka Jugoslavije bio postavljen za pomoćnika generalnog direktora novostvorenog ministarstva saobraćaja. Sa tog položaja otišao je u penziju.

Pored odgovorne državne službe, Evžen Deroko bavio se proučavanjem srpskih poštanskih maraka i razvojem poštanskog sistema u Srbiji. Njegovo znanje jezika omogućilo mu je da o srpskim markama razgovara i piše u tada svetskim centrima filatelije. Govorio je i pisao na engleskom, francuskom, nemačkom i italijanskom jeziku, a služio se ruskim, bugarskim i španskim. To mu je pomoglo da svetsku javnost upozna sa istorijatom srpske marke. Prvi je sa engleskog preveo Edgara Alana Poa.

Prvi njegovi stručni članci o srpskoj filateliji objavljeni su u berlinskom filatelističkom listu 1911. godine, a do početka rata i u listovima u Beču i Bratislavi. Između dva svetska rata sarađivao je sa jugoslovenskim filatelističkim časopisima i mnogim iz inostranstva. Pisao je popularne članke i beleške u beogradskom „Vremenu” i zagrebačkim „Novostima”.

Najbogatiji izvor maraka imao je na tavanu jedne kuće na uglu Varoš kapije gde mu je prvi beogradski knjižar Valošić dozvolio da prevrće po njegovoj korespondenciji.

Izlagao je srpske marke na međunarodnim filatelističkim izložbama u Londonu 1906. i Beču 1911. godine. Nažalost, ova vredna i bogata zbirka srpskih maraka stradala je tokom Prvog svetskog rata. Bežeći od Bugara, Deroko je u celu svoju zbirku stavio u sanduk i poneo na kamionu punom izbeglica. Negde između Niša i Prištine kamion je nastradao i moralo se dalje peške ići. Padala je kiša, bilo je blatnjavo i hladno, pa je Deroko bio prinuđen da ostavi kolekciju.

Drugu značajnu zbirku, koju je napravio između dva rata, morao je da proda po niskoj ceni za vreme Drugog svetskog rata.

Kao priznati stručnjak određivan je za člana ocenjivačkog suda na jugoslovenskim i mnogim stranim izložbama. Bio je član žirija na svetskoj izložbi u Parizu 1914. godine, kao i na izložbama u Berlinu 1930, u Beču 1933, u Briselu 1934, u Pragu 1938. godine. Zbog stručnog literarnog rada odlikovan je medaljom Austrijskog filatelističkog saveza, a 1936. godine mu je dodeljena Lindbergova medalja, najviše odlikovanje nemačkih filatelista. Od osnivanja Jugoslovenskog filatelističkog saveza 1933. godine bio je predsednik do pred početak Drugog svetskog rata. Godine 1937. izabran je za doživotnog počasnog člana „Srpskog filatelističkog kluba”. Umro je 1945. godine.

Marka sa likom Evžena Deroka emitovana je 2007. godine u okviru tradicionalnog izdanja „Dan marke”. Motivi na marki su lik Evžena Deroka, srpska marka od 50 para sa likom kneza Milana Obrenovića iz 1869. godine, kao i rad Deroka pod nazivom „Istorija poštanskih maraka Srbije” iz 1940. godine u izdanju Jugoslovenskog filatelističkog saveza.