Na izložbi su predstavljene čestitke koje su u vojvođanske domove stizale od kraja 19. veka do danas. Prvi segment odnosi se na čestitke koje su nastale do Drugog svetskog rata, drugi od polovine 20. veka do danas, a treći čine čestitke – dečji radovi, od kojih pojedine tek nastaju u ovih dana posebno organizovanim dečjim radionicama. Posetioci imaju priliku da pogledaju 458 starih čestitki i preko stotinu onih čiji su autori deca, ali i da naprave elektronsku, na dva punkta s računarima.
– Čestitke su se razvile iz anzihtskarti (razglednica), čija je ekspanzija na našim prostorima započela 1896. godine. Mlado vojvođansko građansko društvo je čestitke prihvatilo iz nekoliko razloga: veoma lako su se uklopile u već postojeći sistem vrednosti i normi ponašanja, a davale su veći značaj i svečaniji ton obeležavanju praznika i važnih momenata iz života članova porodice. Njihova popularnost dovela je do pojave mnoštva tema, pa nastaju i podvrste: novogodišnje, božićne, uskršnje, rođendanske, imendanske, ljubavne, šaljive, slavske, osmomartovske – objašnjava nam autorka Popović.
Mada su često korišćene kao ilustrativni materijal u različitim publikacijama, čestitke do sada nisu bile predmet istraživanja u Vojvodini i Srbiji. Predstavljale su vrstu pomoćnog materijala u mnogim muzejima i arhivima, ali se u poslednje vreme tretiraju kao muzejski predmeti, usled čega se formiraju posebne zbirke. Muzej Vojvodine jedan je od prvih koji je shvatio značaj ovog materijala, a istraživanje Milkice Popović donelo je zaista vredna saznanja.
– Najstariju božićnu čestitku izradio je 1843. godine Englez Džon Harstli, na molbu zemljaka Henrija Kola. U centralnom delu čestitke, na kojoj je ispisana klasična poruka „Merry Christmas”, nalazi se porodica srednje klase, koja siromašnima s jedne strane deli odeću, a s druge hranu. Motiv je milosrđe – suštinska poruka Božića. Na kasnijim božićnim čestitkama najčešći motiv je Hristovo rođenje u Vitlejemu, s Bogorodicom, pravednim Josifom, zvezdama i mudracima – kaže naša sagovornica.
Kao božićno drvo jelka se pojavljuje u Nemačkoj krajem 18. veka, a ostatak Evrope je prihvata od 1848. godine. Simbolizuje dugovečnost i nepromenjivu sreću, hrastov badnjak je snaga života i trajanja, a tu su i imela, božinovina, venac od zimzelena sa zaštitničkom ulogom. Veoma često se sreće detelina sa četiri lista u kombinaciji s drugim motivima, kao i ružičasto prase, koje je uvek simbol plodnosti i blagostanja.
– Patuljci su simbol tajnih snaga, crvena pečurka s belim tufnama – muhara simbol je sreće, baš kao i anđeli. Deda Mraz se razvija od 1860. u Americi, 1930. godine stiže u Evropu, a evoluciju svog izgleda, kakav danas poznajemo, završava 1931. godine reklamom za „koka-kolu” – ističe Milkica Popović.
Prema njenim rečima, tekstovi koji prate čestitke, bez obzira na to da li su na srpskom, mađarskom, nemačkom, italijanskom, francuskom, ruskom, rumunskom... pokazuju nežan odnos, pun ljubavi bliskih, bez obzira na to što je to još uvek bilo patrijarhalno društvo. Ovo je posebno vidljivo kod takozvanih ljubavnih čestitki, koje se završavaju sa „rukoljubom” ili „pozdravite visokopoštovanu mamu”.
Takozvane umetničke čestitke dobijaju čak i edukativan karakter, jer reprodukcije dela velikih majstora postaju dostupna široj publici. Izdavači se utrkuju ko će izraditi bolju kopiju, pa počinju da angažuju i manje poznatije umetnike, koji slikaju pejzaže, mrtvu prirodu i druge motive. Slavske čestitke nestaju posle Drugog svetskog rata, a pojavljuju se ponovo devedesetih. Dan žena redovno se čestitao od 1945. do 1980. godine, a motivi su bili cvetni, među kojim je posebno dominirao crveni karanfil.
Нема коментара:
Постави коментар