Moglo bi se dogoditi i da su samozvani arheolozi pomoglionima od struke, ukoliko se ispostavi da ono što iz ogromne iskopine sada viri kao ostatak zida neke prastare građevine – upućuje na nešto značajno. Da je toga bivalo, pre dve decenije prisećao se za „Politiku“ znameniti arheolog akademik Dragoslav Srejović. Kopajući, amateri i kradljivci, veli, dođu do nekog zidića i ne nađu zlato, ali arheolozi dođu do izuzetno značajnih tragova. Srejović kaže i to da su od kopača za arheologe i nauku mnogo opasniji mineri.Oni koji bi da sruše, bilo šta da je, i jednom jedinom eksplozijom dođu do bogatstva. Kopanje je mukotrpno, vidljivo i opasno.
Posle otkrića – eksplozija
Eksplozija je bivalo i na području Timočke Krajine. I u julu 1990. godine na Rtnju i u februaru naredne godine na Romulijani, kod Zaječara. Tragače je u Gamzigrad privuklo otkriće 99 rimskih zlatnika u zidovima mauzoleja na Maguri, iznad Romulijane, gde su sahranjeni car Galerije i njegova majka Romula. To svoje senzacionalno otkriće arheolozi su obelodanili krajem oktobra 1990.godine, a već u februaru iduće godine – odjeknula je eksplozija u Romulijani. Drski „istraživači“ su, pod okriljem noći, minirali i uništili stubove jedne tek otkrivene vojne kule.
Istraga nije dala nikakve rezultate, ni na Gamzigradu, baš kao što ni do danas nisu otkriveni tragači koji su pola godine ranije gotovo do temelja porušili kapelu Minhovih na vrhu Rtnja. N tom mestu kapelu je svom suprugu, bogatom jevrejskom industrijalcu Juliusu Minhu – koji je 1903.godine na Rtnju otvorio rudnik kamenog uglja – podigla Greta Minh, poreklom Slovenka. Mineri su verovatno posumnjali da su ondašnji bogataši nešto ugradili i u temelje naočite kapele.Od bivšeg povremenog skloništa izviđačima i planinarima ostao je samo jedan naheren zid.
Kapela na vrhu Rtnja, tridesetih godina XX veka
Zlatnici iz Gamzigrada kao da su inspirisali i one tragače koji su tri godine kasnije minirali temelje dvorca kneza Aleksandra Karađorđevića u Brestovačkoj banji kod Bora. Tražili su blago koje su tamo, navodno, 1944.godine zakopali Nemci. Ali, tragače poslednjih godina pokreću i legende. Oni se za takve pohode i savremeno opremaju: kupuju nekakve karte i skice (najčešće u Bugarskoj) u kojima je navodno sve pouzdano ucrtano i nabavljaju svemoguće detektore, koje donose timočki gastarbajteri iz zemalja zapadne Evrope.
Ugroženi Ravna i Gabrovnica
Kopanje se najčešće ne isplati ali se kopa, vekovima. Akademik Srejović je govorio kako su arheolozi pronašli mauzoleje tridesetak vladara i kako su, svi do jednog, bili opljačkani.
Mnoga arheološka nalazišta su ugrožena i zbog toga što nemaju noćne čuvare, zbog toga je, na primer, čuveni veliki rimski vojni logor Timakum Minus, u Ravni kod Knjaževca, u istraživačkoj kampanji 1998. godine nastradao čak deset puta. Niko tačno nezna da li je i šta odneto, pošto se nije ušlo u trag divljim kopačima. Ali, ovo nalazište stradavalo je i pre nego što su istraživanja ovde i počela 1975. godine. Zidove utvrđenja otkopavali su seljaci i odnosili ogromne količine kamenih blokova i nadgrobnih spomenika. Sve je to ugrađeno u gotovo sve nove kuće u selu. Kao da su prastara rimska zdanja bila majdani građevinskog materijala.
U knjaževačkoj opštini,u leto 2009. godine, na udaru se nekoliko puta našao i jedan pećinski crtež, u selu Gabrovnici, jedini u Srbiji, otkriven deset godina ranije, star više od četiri hiljade godina. U toku nekoliko meseci iskopano je više rupa u okolini, a oštećen je i sam crtež od neprocenjive vrednosti za nauku. Nije se ni tada ušlo u trag kopačima.
Izvesno je sada jedino da je od opasnih noćnih pohoda tragača zaštićena samo gamzigradska Romulijana. Zato što je pod zaštitom Uneska, dobila je i svoje stalne noćne čuvare.
U Vratarnici su ovog meseca kopali usred belog dana. I zato što je selo prilično opustelo. Ne zna se da li su tamo našli dukate, ali bi ipak bilo dobro ako bi arheologe uputili na trag nekog značajnijeg otkrića.
Нема коментара:
Постави коментар