Kao peto, ali ne i poslednje vanredno izdanje u 2011. godini Pošta Srbije je na Nikoljdan emitovala prigodnu poštansku marku povodom 100 godina nidrocentrale "Moravica" u Ivanjici. Nominala marke je 22 dinara, koliko iznosi frankatura za razglednice i pisma do 20 grama težine, u unutrašnjem saobraćaju. HE "Moravica" puštena je u rad 19. XII 1911. godine. To je za tada malu Ivanjicu, koja je imala 1.100 stanovnika, bio veliki poduhvat. Ova varošica je nakon Beograda, Valjeva, Užica, Leskovca, Kraljeva, Šapca, Niša i Zaječara dobila električnu energiju.
Grupa preduzimljivih trogovaca i privrednika iz Ivanjice osnovala je 1907. godine Ivanjičko električno-industrijsko društvo. Sruštvo je imalo jasnu viziju da u mesto podno Golije na reci Moravici uvede struju.
Ključnu ulogu imao je Đorđe Stanojević, profesor Beogradskog univerziteta. Glavni projketant bio je viši inžinjer Evgenije Avramović. S obzirom na tadašnja sredstva i opremu, građevinski radovi trajali su nešto više od dve godine.
Članovi Upravnog odbora Društva potpisali su u Čačku 20. juna 1911. godine ugovor sa austrijskom firmom Simens-Šukert o isporuci i ugradnji mašinskog i električnog postrojenja za heidoelektranu.
Nakon što je stigla iz Austrije, opremu su montirali jedan inžinjer iz Beča i elektromonter Rade Pavković iz Beograda, koji je radio za austrijsku firmu. Generator je proizvodio naizmeničnu struju - Teslin višefazni sistem. Tako je Ivanjica 20 godina nakon Njujorka i 18 godina nakon Beograda zasvetlela.
Danas "Moravica" funkcioniše u okviru EPS-a. Brana na reci je obnovljena, a objekti i proizvodni sistem su renovirani ove godine. Iako je njena uloga simbolična, jer na godišnjem nivou proizvede koliko Ivanjica potroši za desetak dana, njena istorijska uloga je velika.
Na marki je prikazano nekoliko motiva, koji su skladno ukomponovani. U gornjem levom i desnom uglu nalaze se po jedna polovina obveznice Akcionarskog električno-industrijskog društva, tako da samo ako su dve marke jedna pored druge, odnosno u paru, dobije se cela obveznica. Prikazana je crno-bela fotografija sa članovima Upravnog odbora Ivanjičkog društva, prvobitna zgrada hidroelektrane i slapovi Moravice.
Umetničku obradu marke uradio je Jakša Vlahović, dizajner, a stručnu saradnju pružili su stručnjaci "Elektrosrbije" iz Kraljeva. Marka je štampana tehnikom višebojnog ofseta u tiražu od 25.000 komada. Šalterski tabak sadrži 25 maraka. Po randovima tabaka napisan je tekst "100 godina hidroelektrane "Moravica" u Ivanjici" na srpskom, engleskom, nemačkom i francuskom. Na dan puštanja marke u opticaj Pošta Srbije emitovala je prigodan koverat prvog dana, a na pošti 11101 Beograd bio je u opticaju prigodan žig prvog dana.
Vek struje u vreme inflacije
Prva električna centrala u Srbiji na naizmeničnu struju puštena je u pogon u Beogradu 1893. godine. Obeležavajući ovo značajno privredno dostignuće, naša pošta je 28. jula 1993. godine emitovala prigodnu marku pvodom 100 godina elektrifikacije u Srbiji. Na marki je prikazana stara električna centrala i panorama Beograda. Kako je marka emitovana u vreme velike inflacije, njena nominala iznosila je 2,5 miliona ondašnjih dinara.
Нема коментара:
Постави коментар