U Arhivu Jugoslavije danas će biti otvorena izložba ,,Ivo Andrić u diplomatiji”, kojom ova ugledna arhivska ustanova obeležava 119 godina od rođenja (9. oktobar 1892, Dolac kod Travnika) našeg znamenitog pisca i 50 godina od kako je Andrić dobio Nobelovu nagradu za književnost.
Više od 150 malo poznatih dokumenata i fotografija iz bogatih fondova Arhiva Jugoslavije probrano su svedočanstvo o Ivu Andriću koji je kao diplomata Kraljevine Jugoslavije, u periodu od 1920. do 1941. godine, napredovao od najnižeg zvanja u službi do pomoćnika ministra inostranih poslova.
Od stupanja na prvu diplomatsku dužnost u Poslanstvu Kraljevine Jugoslavije pri Svetoj stolici 7. marta 1920. godine, do okončanja diplomatske karijere 5. aprila 1941. godine, kada je bio opunomoćeni ministar i izvanredni poslanik jugoslovenskog Kraljevskog poslanstva u Berlinu, Ivo Andrić je službovao u osam evropskih država i deset gradova.
Vatikan (Rim), Bukurešt, Trst, Grac, Marsej, Pariz, Madrid, Brisel, Ženeva i Berlin bili su središta u kojima je on brusio svoje diplomatske veštine i sticao ugled u svetu diplomatije zbog čega će francuski list ,,Imanite”, kada je Andrić 1937. godine postao pomoćnik ministra spoljnih poslova, konstatovati: ,,Star 45 godina, to je čovek retke inteligencije koji je napravio briljantnu diplomatsku karijeru i koji se, u isto vreme, istakao i kao pisac.”
Ivo Andrić je tri godine, od marta 1931. do marta 1933. godine, službovao i u Ženevi, kao član Stalne delegaciji Kraljevine Jugoslavije pri Društvu naroda, u sedištu ove svetske organizacije osnovane da bi očuvala mir u svetu, kolektivnu bezbednost, političku nezavisnost i ravnopravnost svojih članica, ali se pokazalo da su moći Društva naroda slabašne i da se ne mogu suprotstaviti onom toku događaja koji će dovesti do Drugog svetskog rata.
,,Musolini, Hitler i Staljin su diktatori, njihovi sistemi su totalitarni i agresivni, zapadne demokrate su kolebljive i neodlučne”, pisao je tih godina Andrić, potvrđujući da precizno i tačno sagledava dubinske slojeve istorijskog kretanja i ulogu pojedinih ličnosti u istoriji.
Okolnosti su htele da Andrić, 10. aprila 1939. godine, stupi na poslednju diplomatsku dužnost u Berlinu, samo nekoliko meseci pre nego što je Hitler pokrenuo mašineriju Drugog svetskog rata.
– Bio je to najosetljiviji i najdelikatniji period njegove diplomatske karijere, posebno teška misija, godine za koje je sam Andrić rekao da su mu najmučnije u životu – kaže direktor Arhiva Jugoslavije Miladin Milošević, čija nam je ljubaznost omogućila da postavku ,,Ivo Andrić u diplomatiji” vidimo i pre današnjeg svečanog otvaranja izložbe.
Naš sagovornik podseća da su u vreme Andrićevog službovanja u sedištu Trećeg rajha, mimo njega kao zvaničnog diplomatskog predstavnika, održavani i tajni kontakti i pregovori između Berlina i Beograda, o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu. Zbog toga je Andrić protestvovao 26. februara, a onda, 20. marta 1941. godine, tražio da bude razrešen dužnosti poslanika Kraljevine Jugoslavije u Berlinu.
Umesto toga, dogodilo se da i on, baš u tom svojstvu, 25. marta 1941. godine, prisustvuje ceremoniji potpisivanja Protokola o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu, u bečkom dvorcu Belvedere.
Dok razgledamo dragocene, malo poznate dokumente o Andrićevim diplomatskim godinama, Miladin Milošević naročito naglašava kakav je bio Andrićev odnos baš prema istorijskoj građi.
– Visoko razvijena svest o značaju arhivskih dokumenata krasila je Iva Andrića. Smatrao je da se bez dokumenata, kao svedočanstva prošlosti, ne mogu razumeti mnoge pojave u sadašnjosti niti nazreti nešto od budućnosti. Sve ono što je čovek nekada mislio, osećao i radio, neraskidivo je utkano u ono što danas mislimo, osećamo i radimo, bio je duboko uveren Andrić, naglašava naš sagovornik, a izložba koja će danas biti otvorena u Arhivu Jugoslavije na najbolji način potvrđuje ove reči.
Autori izložbe su Dušan Jončić i Jelena Đurišić, oni su pripremili i bogato ilustrovan, pregledan i lepo dizajniran katalog, u kome je uvodni tekst napisao Miladin Milošević.
dr Milana Stojadinovića o postavljenju Ive Andrića
za vršioca dužnosti načelnika Političkog odeljenja MIP-a KJ, 8. jul 1935.
Ukaz kraljevskih namesnika, pr. pov. br. 1657 od 28. marta 1939. godine
o imenovanju Ive Andrića za poslanika Kraljevine Jugoslavije u Berlinu.
Link: katalog izložbe
Нема коментара:
Постави коментар