Belovode prve na svetu topile i preređivale bakar

Istraživanja neolitskog naselja Belovode kod Petrovca na Mlavi imaju veliki značaj za svetsku istoriju i arheologiju jer su rezultati laboratorijskih ispitivanja, na institutima za arheometalurgiju u Londonu i Oksfordu, pokazali da je topljenje metala, prvi put u istoriji, počelo upravo u ataru sela Veliko Laole, na lokalitetu Belvode, 5.400 godine pre nove ere!

Ovogodišnja arheološka iskopavanja na preistorijskom lokalitetu "Belovode", koja su započeta 19. jula, privedena su kraju. Arheolozi su u sondi 15, čije je iskopavanje počelo prošle godine, otkrili raznovrstan i bogat arheološki materijal koji se sada obrađuje u Narodnom muzeju u Beogrqadu i Zavičajnom muzeju u Petrovcu na Mlavi. Arheolog Jasmina Živković kaže da se radi o predmetima iz svakodnevnog života i raznim alatkama od opsedijana, kamena i kostiju.

- Pronađeni su nožići od opsedijana, vulkanskog stakla, kremena sečiva poput strugača i nožića, kamene sekire, glačalice i dleta, a od kostiju šila i spatule. Posebno su interesantne antromorfne figurine koje predstavljaju jedinstvenu pojavu u Vinčanskoj kulturi. Na dnu sonde otkrivena je kružna jama, koja osim Vinčanske keramike, sadrži i veću količinu keramikih posuda Starčevačke kulturne grupe koja je prethodnik Vinčanske kulture na ovim prostorima - naglašava arheolog Jasmina Živković iz Zavičajnog muzeja u Petrovcu na Mlavi.

Tokom ovogodišnjih iskopavanja istražena je i sonda 16 koja se nalazi na jugoistočnom delu lokaliteta Belovode. Radovi su ovde obavljani na osnovu geomagnetskih istraživanja koja su pretpostavila postojanje rova u dužini od dvadesetak metara koji se prostirao u pravcu istok – zapad. Arheolozi su u toj sondi otkrili deo rova širine jedan metar ali se još ne zna čemu je služio. Dušan Šljivar iz Narodnog muzeja u Beogradu, koji arheološkim istraživanjima na Belovodama rukovodi već 15 godina, nada se da će arheolozi naići na utvrđenje.

- Belovode se prostire na površini od 120 hektara. Do sada pronađeni materijal ukazuje da je tu bilo i kuća za stanovanje u kojima je živelo više od hiljadu ljudi. Izotopskom analizom dleta, pronađenog na lokalitetu Pločnik kod Prokuplja, koja je urađena u Londonu i Manhajmu utvrđeno je da je na Belovodama počelo prvo topljenje metala u svetu. Ruda bakra dopremana je najpre iz obližnjeg mesta Ždrelo, a kasnije iz Majdanpeka i Rudne Glave - kaže magistar Dušan Šljivar.

Bakarno doba na Belovodama počelo je pre 7.300 godina a do sada je istražen samo jedan procenat ovog lokaliteta.

Lokalitet je zanimljiv i po materijalu od kog su građene kuće za stanovanje. Otkriveni ostaci ukazuju na to da su stanovnici Belovoda, osim obrade metala, bili značajni i po otkrivanju novog građevinskog materijala. Dobijali su ga mešanjem fine gline i mlevenog krečnjaka, a posle pečenja, poprimao je karakteristike današnjeg betona. Neolitsko naselje Belovode nastalo je 5400. godine pre nove ere, a nestalo u požaru koji su izazvali naleti vandalskih plemena 1.500 godina kasnije. Nastalo je za vreme vinčanske civilizacije, na samo dva kilometra zapadno od Velikog Laola, na tromeđi sa selima Tabanovac i Krvija.