Prvi žig u poštanskoj istoriji Srbije - uokvireni Beograd

Na dan 25. maja 1840. godine uvodi se prvi zvanični žig u poštanskoj istoriji Srbije kojim se pečate sva pisma poslata toga dana sa pošte Beograd.

Tačan datum kada počinje javni poštanski saobraćaj u Srbiji, odnosno od kada građani mogu da šalju svoja privatana pisma, nije poznat. Smatra se da zvaničan dokument nije ni donet i jedino postoji raspis Ministarstva unutrašnjih dela o ustrojstvu pošte za prenos zvaničnih i privatnih pisama od 8. maja 1840. godine. U tom raspisu stoji: "...da će se odavde iz Beograda pošta od sada dva puta u nedelju dana za vutrenost polaziti i to sredom i subotom upravo u podne, na kojoj će se pošti i privatna pisma primati." Od Uprave grada Beograda se traži da obavesti stanovništvo o novoj lokaciji pošte i o mogućnosti predaje privatnih pisama.

Vest o otvaranju pošte u Beogradu objavile su "Novine Srpske" 1. juna.

Članak iz "Novina Srpskih" od 1. juna 1840. godine

Ako se ne zna tačan datum početka rada pošte, zna se datum upotebe prvog poštanskog žiga. Na dan 25. maja 1840. godine uvodi se prvi zvanični žig u poštanskoj istoriji Srbije, kojim se žigošu sva pisma poslata toga dana sa pošte Beograd. Ovaj žig filatelisti nazivaju "uokvireni Beograd". Zanimljivo je da je korišćen samo tog dana i neke stvari oko tog žiga do danas su ostale nejasne.

Novi žig bio je u upotrebi u Beogradskoj pošti od 29. maja 1840. godine pa sve do kraja 1843. godine i to isključivo u crnoj boji. Međutim, pošta je sasvim sigurno radila i 22. maja, odnosno pre korišćenja žiga "uokvireni Beograd", jer postoje sačuvana dva pisma, koja su na ovoj pošti tog dana zavedena i poslata. Ova prva pošta otvorena je na Kalemegdanu u Ičkovoj kući.

Tog 25. maja uvode se tri zvanične poštanske linije: Beograd - Kragujevac, Beograd - Užice i Beograd - Šabac i poslato je dvadesetak pisama. Na sreću naše filatelije desetak je sačuvano do danas i služe kao dokaz o početku zvaničnog poštanskog saobraćaja u Srbiji. međutim, sva ova pisam su službena. Privatna pisma iz 1840. godine poslata sa pošte Beograd, nažalost, još uvek nisu pronađena, iako ih je prema podacima o naplaćenoj poštarini kod pošte Beograd te godine poslato između 400 i 500.

Već 4. juna 1840. godine otvorena je pošta i u Kragujevcu. U periodu od tri godine mrežom poštanskog saobraćaja obuhvaćeni su Valjevo, Loznica, Požarevac, Šabac, Brusnica, Jagodina, Smederevo, Čačak i Batočina. Osim za Beograd i Kragujevac o otvaranju poštanskih stanica u drugim mestima nema zvaničnih podataka. Međutim, nađena pisma sa poštanskim žigovima ili rukopisno označenom otpremninom dokazuju da se u vremenu do 1843. godine otvaraju pošte po čitavoj Srbiji. U početku rada srpskih pošta primaju se i otpremaju zvanična i privatna pisma, kao i paketi, novac i "Novine Srpske". Zanimljivo je napomenuti da su do kraja septembra 1840. godine usluge u unutrašnjem saobraćaju bile besplatne.

"Poštanska karta Knjaževstva Srbije" iz 1880. godine

Povodom 155 godina od uvođenja javnog poštanskog saobraćaja u Srbiji, a u okviru tradicionalnog izdanja "Dan marke" prikazana je zgrada prve pošte u Beogradu. Likovna obrada marke delo je Dimitrija Čudova, akademskog slikara iz Beograda, a nominala je 1,10 dinara. Na marki je prikazano i predfilatelističko pismo sa žigom "uokvireni Beograd" iz 1840. godine.

Izdanjem "Dan marke" iz 2005. godine obeležena je 165. godišnjica javnog poštanskog saobraćaja u Srbiji. Motiv na mraki je predfilatelističko pismo iz 1864. godine sa žigom polazne svilajnačke pote, avionsko preporučeno pismo iz 1949. godine sa markama povodom 75 godina Svetskog poštanskog saveza i avion kao savremeno sradstvo prenosa pošiljaka. Umetničku obradu marke uradila je mr Marina Klaezić, akademski slikar iz Beograda, a nominala je 16,50 dinara.