Kovani novac u optizaju 2014.

Kovani novac u opticaju apoena od 1, 2 i 5 dinara, izdanja Narodne banke Srbije 2014. godine i medaljoni Vojvoda Stepa Stepanović i Vojvoda Živojin Mišić.

Prvi dan Prvog svetskog rata

Objava rata

Telegram objave rata Austrougarske Srbiji poslat je 28. jula u 11.10, napisan na službenom francuskom jeziku, iz Beča je preko Bukurešta stigao redovnom poštom u 12.30 sati u Niš. Primio ga je verovatno dežurni u ministarstvu inostranih dela koji je požurio da ga preda predsedniku vlade. Budući da nije stigao diplomatskom poštom i da baron Grizinger, nemački poslanik koji je nakon prekida diplomatskih odnosa Srbije i Austrougarske čuvao i interese Austrougarske, nije o telegramu ništa znao. Pašić je odmah zatražio proveru autentičnosti telegrama kod rumunske strane.

Sadržaj telegrama glasi:

"Kraljevskom ministru inostranih dela u Nišu, Kraljevska Vlada Srbije nije na zadovoljavajući način odgovorila na notu datiranu 23. julom 1914, koju joj je predao austrougarski poslanik u Beogradu, zbog čega Carska i Kraljevska Vlada nalazi da je prinudjena da se osloni na silu oružja radi očuvanja svojih prava i interesa. Od ovog trenutka Austrougarska se smatra u ratu sa Srbijom. Ministar inostranih dela Austrougarske grof Berhtold".

Original telegrama čuva se u Arhivu Srbije.

Fauna 2014.

Divlja mačka Felis silvestris – Divlja mačka je najmanji evropski predstavnik mačaka. Iako se često misli da je od nje pripitomljavanjem nastala domaća mačka, to je sasvim pogrešno, jer domaća mačka vodi poreklo od rano pripitomljenih severnoafričkih mačaka, a dokazi o tome nađeni su u ostacima staroegipatske kulture. Ipak, pošto se radi o srodnim vrstama, hibridizacija domaće i divlje mačke se danas često dešava, jer su domaće mačke sve brojnije u prirodi kao podivljale. Divlja mačka je tipična šumska vrsta sisara koja se teže navikava na blizinu čoveka, koristeći sve češće skrovita mesta napuštenih zgrada van naselja kao svoje brloge. Koti do 4 mladunca i žive vrlo skrovito. Hrani se pticama i sitnim sisarima koje vešto lovi. Divlja mačka je svrstana u zaštićene vrste koje se u Srbiji štite lovostajem od 1. marta do 30. juna, dok je u Vojvodini strogo zaštićena i lovostaj je propisan preko cele godine.

Lisica Vulpes vulpes – Za lovce štetočina, za prirodnjake vredni sanitarac. Lisica pripada porodici pasa i redu zveri i kao takva je najbrojnija među njima. Iskonsko stanište joj je šuma, ali se prilagodila na život u blizini čoveka, jer uz njega lakše dolazi do obilja hrane. Živi u brlozima koje nalazi ili sama kopa. Ne pravi čopore, već samo agregacije koje nastaju korišćenjem zajedničkog skloništa. Mladunaca u okotu može biti do 7. Lisica je odavno u potrazi za hranom počela da živi neposredno uz čoveka, naročito zbog jestivog organskog otpada koji čovek gomila u svojoj okolini, ali i zbog dostupnosti sitne stoke, naročito živine. Kao retko koja vrsta, ali na osnovu njene biologije, brojnosti i ekološke uloge u prirodi, lisica u Srbiji dugo nije svrstana na liste zaštićenih vrsta, a naročito nije bila zaštićena lovostajem. Iako takav status ima odnedavno, ipak je dozvoljeno loviti preko cele godine. Glavni je rezervoar i prenosnik besnila u prirodi. Zbog toga je nedavno u Srbiji počela primena oralne vakcinacije u prirodi protiv ove opake zoonoze.

Vuk Canis lupus - Najveći je predstavnik porodice pasa u Evropi. Živi u čoporima gde je precizno definisana hijerarhija koje se svi članovi pridržavaju, a koja se ogleda u postojanju dominantnog para i njihovih sledbenika različitog nivoa, zajedničkom lovu, redosledu hranjenja i drugim manifestacijama. Kote se u brlozima, a mladunaca može biti do 6 u jednom leglu. Stanište vuka je obično u šumama pobrđa i planina koje pružaju dovoljno mesta za skrivanje. Hrana im je meso i iznutrice, pre svega sisara. Plen su im pripadnici najdostupnijih vrsta, ali su omiljeni papkari – srna i jelen, a rado se hrane i lešinama. Na domaćim životinjama redovno prave štete ukoliko im je to omogućeno tradicionalnim načinom držanja i čuvanja stoke. Zbog toga je vuk omražen među seoskim stanovništvom, naročito među stočarima. Iz tog razloga su često na meti lovaca, mada odstrel vuka nije tako jednostavan i čest, jer je vuk majstor izbegavanja čoveka i njegovih potera. Posle Drugog svetskog rata populacija vuka u Srbiji je bila znatno proređena upotrebom otrovnih mamaca. Nakon zabrane upotrebe otrova populacija se postepeno oporavila i danas u Srbiji živi oko 1000 primeraka. Mužjaci se mogu loviti tokom cele godine, a ženke i mladunci od 1. jula do 28. februara. U Vojvodini je strogo zaštićen u nekim delovima pokrajine.

Ris Lynx lynx - Ovo je najveća evropska mačka. Živi skrivenim životom u teško pristupačnim brdskim i planinskim šumama, naročito onim koje su bogate pašnjacima, proplancima i stenama. Ris je samotnjak i više primeraka zajedno se mogu videti samo u periodu parenja i tokom odrastanja mladunaca kada oni s majkom čine porodičnu grupu. Pare se u februaru, kote do četiri mladunca u aprilu, a mladunci majku napuštaju sa nešto više od godinu dana starosti. Hrani se mesom dostupnih sisara i ptica, a najčešći plen su mu srne, šumske koke i divokoze. U Srbiji su slučajevi šteta od risa gotovo nepoznati. U mnogim zemljama je ris trajno zaštićena vrsta, a samo u nekima se štiti lovostajem. U Srbiji je ris već duže vreme trajno zaštićen i svrstan u strogo zaštićene vrste. U jugozapadnim delovima zemlje žive pripadnici balkanske populacije koja, izgleda, gubi bitku s vremenom i čovekom i nalazi se na ivici opstanka. U istočnim delovima Srbije žive pripadnici karpatske populacije čija je perspektiva svetla, jer se njihov areal i brojnost povećavaju.

Umetnička obrada maraka: Mr Boban Savić, akademski slikar.

Stručna saradnja: Prirodnjački muzej u Beograd.

Kataloške informacije

30. jun 2014.

Umetnička obrada Boban Savić

Štampa: višebojni ofset „ZIN” Beograd; z.č. 13 3/4

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000; 35,00 din (višebojna) 25.000; 46,00 din (višebojna) 25.000; 70,00 din (višebojna) 25.000

Tabak: 20

Koverat sa žigom PD: 2

Nacrti: Divlja mačka Felis silvestris; Lisica Vulpes vulpes; Vuk Canis lupus; Ris Lynx lynx.

Veličina maraka: 37,5 x 30 mm.

Važi neograničeno.

100-godišnjica Prvog svetskog rata

Povod za početak Prvog svetskog rata bio je atentat Gavrila Principa na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda, 28. juna 1914. u Sarajevu. Rat je trajao do 1918. godine i u njemu je mobilisano 65-70 miliona ljudi iz ukupno 36 država, od čega je pod oružjem najviše bilo Evropljana. Sile Antante, okupljene oko Ujedinjenog kraljevstva, Rusije i Francuske, ratovale su protiv Centralnih sila, čije su predvodnice bile Austrija i Nemačka. U jednom od najkrvavijih sukoba u istoriji čovečanstva, poginulo je više od 10 miliona ljudi, a 20 miliona je ranjeno. Kraljevina Srbija je u ovom ratu izgubila više od milion svojih žitelja, među kojim oko 370 hiljada vojnika (26%).

Srbija je prva zemlja koja je napadnuta. Austrougarska ofanziva 1914. godine neslavno se okončala velikim porazom carske vojske u bitkama na Ceru, Kolubari i Drini. Srpsku vojsku predvodili su vrhovni komadant Aleksandar Karađorđević i vojvode i generali Živojin Mišić, Stepa Stepanović, Radomir Putnik, Petar Bojović i Pavle Jurišić Šturm. Nakon početnih pobeda, srpska vojska se, zajedno sa kraljem Petrom I Karađorđevićem i predsednikom Vlade Nikolom Pašićem, povukla preko Albanije pod naletom velike austrougarske ofanzive 1915. godine. Ostaci srpske vojske, oporavljeni od albanske golgote u savezničkim vojnim bolnicama na Krfu, Solunu i Bizerti, u jesen 1916. godine postigli su veliku pobedu u bici protiv bugarske armije na Kajmakčalanu, a dve godine kasnije sa savezničkim snagama otpočeli su ofanzivu kojom je probijen Solunski front.

Rat je okončan potpisivanjem Versajskog mira 20. juna 1919. godine, čija je posledica bila nova teritorijalna podela Evrope. Nemačka je izgubila svoje kolonije, a na ruševinama Austrougarske monarhije i osmanskog carstva stvorene su Austrija, Mađarska, Čehoslovačka i, zahvaljujući srpskim vojnim pobedama i diplomatskoj veštini, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Teritorije Osmanskog carstva van Anadolije dodeljene su, kao protektorat, silama Antante, dok je jezgro Osmanskog carstva reorganizovano u Republiku Tursku. Ruska imperija, koja je izašla iz rata nakon Oktobarske revolucije 1917. godine, izgubila je veliki deo svojih teritorija, na kojima su stvorene nove evropske države - Finska, Estonija, Letonija, Litvanija i Poljska.

Saradnja na tekstu, motivima maraka, prigodnih koverata i maksimum karti ostvarena je sa Srpskom akademijom nauka i umetnosti, Vojnim muzejom u Beogradu, Muzejom savremene umetnosti u Beogradu i PTT muzejom u Beogradu.

Motiv na marki nominale 23,00 din: „Prelaz srpske vojske preko Albanije”, 1915, ulje na platnu, autor Miloš Golubović; zbirka PTT muzeja u Beogradu; pukovska zastava iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na vinjeti: „Iz rata”, 1915/1916, tuš, akvarel,/papir, autor Miloš Golubović; zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; orden Karađorđeve zvezde sa mačevima IV stepena iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na koverti: „Prelaz srpske vojske preko Albanije”, skulptura, autor Jovan Pešić, zbirka PTT muzeja u Beogradu; vojnički orden Karađorđeve zvezde sa mačevima iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu.

Motiv na marki nominale 35,00 din: „Još jedan pogled”,1915/1916,tuš, akvarel/papir, autor Miloš Golubović; zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918 i sablje pešadijske oficirske iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na vinjeti: „Krf”, 1916, tuš,akvarel/papir; autor Miloš Golubović; zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; vojnički orden Karađorđeve zvezde sa mačevima,iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na koverti: „Čekanje”, 1915/1916,tuš/papir, autor Miloš Golubović, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; zastava, dar žena Požarevca oslobodiocima 1918. g. i sablje pešadijske oficirske, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu.

Motiv na marki nominale 46,00 din: „Izlazak srpske vojske na more”, 1916, ulje, autor Vasa Eškićević; vlasništvo ATP „Lasta”, Beograd; pukovska zastava i šlem srpski tipa Adrijan, iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na vinjeti: „Vezirov most”, 1915, ulje, pastel i akvarel, autor Vladimir Becić i srebrna medalja za hrabrost, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na koverti: „Oficir”, 1914, ulje/karton, autor Nadežda Petrović, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; Albanska spomenica i sablja pešadijska oficirska, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu.

Motiv na marki nominale 70,00 din: „Preko Albanije 1915”, 1920, ulje/platno, autor Miloš Golubović; orden Karađorđeve zvezde sa mačevima III stepena i sablja pešadijska oficirska, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na vinjeti: „Samrtnikov oproštaj”, 1916, tuš/papir, autor Miloš Golubović i orden belog orla sa mačevima IV stepena, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu; Motiv na koverti: „Tobdžija”, 1914, ulje/karton/lesonit, autor Nadežda Petrović, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; orden belog orla sa mačevima IV stepena i srebrni venac dodeljen zastavi 13. pešadijskog puka „Hajduk Veljko”, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu.

Motivi na maksimum kartama: „Zbogom, deco moja”, 1915/1916, tuš, akvarel/papir, autor Miloš Golubović, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; orden Karađorđeve zvezde sa mačevima IV stepena, zbirka Vojnog muzeja u Beogradu. „Predeo s Krfa”, 1918, ulje/karton, autor Kosta Miličević, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; pukovska zastava i sablje pešadijske oficirske iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu. „Crkva na Krfu”, 1918, ulje/karton, autor Kosta Miličević, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918, iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu. „Beograd (Pogled na Savu sa srušenim mostom)”, 1914, ulje/platno, autor Natalija Cvetković, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu; zastava, dar žena Požarevca oslobodiocima 1918. g. i vojnički orden Karađorđeve zvezde sa mačevima, iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu.

Grafička obrada maraka: mr Marina Kalezić, akademski slikar.

Kataloške informacije

24. jun 2014.

Umetnička obrada Marina Kalezić

Štampa: višebojni ofset „ZIN” Beograd; z.č. 13 1/4

Tiraž: (višebojna) 50.000; 35,00 din (višebojna) 50.000; 46,00 din (višebojna) 50.000; 70,00 din (višebojna) 50.000

Tabak: 9 +vinjeta

Koverti sa žigom PD: 4

Maksimum karta: 4

Nacrti: 

„Prelaz srpske vojske preko Albanije”, 1915, autor Miloš Golubović, zbirka PTT muzeja u Beogradu, pukovska zastava iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; 

„Još jedan pogled”, 1915/16,Miloš Golubović, zbirka Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, spomenica rata za oslobođenje i ujedinjenje 1914-1918 i sablje pešadijske oficirske iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; 

„Izlazak srpske vojske na more”, 1916, autor Vasa Eškićević, vlasništvo ATP „Lasta”, Beograd, pukovska zastava i šlem srpski iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu; 

„Preko Albanije 1915”, 1920, autor Miloš Golubović, orden Karađorđeve zvezde sa mačevima III stepena i sablja pešadijska oficirska iz zbirke Vojnog muzeja u Beogradu.

Veličina marke: 37,5 x 30 mm.

Važi neograničeno.

Ogrlica i revolver Bufalo Bila na aukciji

Na aukciji u Dalasu, aukcijska kuća Heritejdž, koja je bila organizator licitacije, saopštila je da su oba predmeta koji su pripadali legendi Divljeg zapada, Vilijamu Kodiju poznatom kao Bufalo Bil, prodata za po 40.625 dolara.

Predstavnik Heritejdža naveo je da je čuveni lovac na bizone dobio ogrlicu od kandži grizli medveda od poglavice Sijuksa, Bika koji sedi, koji je i nastupao sa Bufalo Bilom, a da je revolver Kolt .45 model 1873 Frontier six-shooter naručio i kupio u januaru 1883. godine u Njujorku, u poznatoj oružari Hartley & Graham, iste godine kada je i pokrenuo svoj putujući šou.

Bufalo Bil je bio najpoznatiji i po revijama kaubojskih veština, putujući šou nalik cirkusu, u kojime je nastupao kao glavna zvezda. Od 1884. do 1907. nastupao je i po Evropi, a gostovao je i u Srbiji 1906. godine u brojnim srpskim gradovima od kojih potvrde i sećanja postoje za Beograd, Pančevo, Zrenjanin i Smederevo.

Na osnovu njegovih stvarnih, ali i izmišljenih pustolovina, napisano je mnoštvo knjiga i objavljen veliki broj stripova, a kasnije su snimani filmovi i TV serije.

Poštanska markica prodata za 9,5 miliona $

Poštanska marka iz 19. veka iz britanske kolonije u Južnoj Americi prodata je na aukciji u Njujorku za 9,5 miliona dolara (7 miliona evra), saopštila je u utorak uveče aukcijska kuća Sotbi.

Ta neobična marka iz 1856. iz Britanske Gvajane već tri puta je u svojoj istoriji obarala vrednost na aukcijama za pojedinačno prodatu markicu. Ova poštanska marka dimenzija 2,5x3 centimetra nije viđena u javnosti od 1986. godine. To je jedina marka koja nedostaje privatnoj kolekciji britanske kraljevske porodice.

Poslednji vlasnik markice iz Gvajane bio je Džon E. DiPont, naslednik bogatstva porodične hemijske kompanije, koji je osuđen za ubistvo olimpijskog šampiona u rvanju 1984. godine. Njen prvi vlasnik bio je 12-godišnji Škotlanđanin koji je živeo u Južnoj Americi i koji ju je dodao u svoju kolekciju pošto ju je slučajno pronašao među porodičnim dokumentima 1873. godine.

Marku je prodao za par šilinga lokalnom kolekcionaru Nilu Mekinonu. Mekinon je marku čuvao pet godina da bi je prodao dileru iz Liverpula koji je uvideo njenu posebnost. Marka je potom prodata nemačkom grofu Filipu fon Feraju, koji je važio za jednog od najvećih kolekcionara markica.

Posle njegove smrti 1917. godine, markica je postala deo kolekcije u muzeju u Berlinu, a kolekciju je preuzela Francuska na ime ratnih reparacija da bi je prodala na 14 aukcija.

Markica iz Gvajane je prodata za 35.000 dolara 1922. što je tada bio rekord za jednu marku. Do sada je marka preprodavana više puta, a poslednji rekord je postigla 1980. godine, kada je prodata za 935.000 dolara.

Najskuplja poštanska maraka na svetu na aukciji

Najskuplja poštanska maraka na svetu je od juče prikazana u Londonu, pre nego što sledećeg meseca bude ponuđena na aukciji za više od 10 miliona evra.

Jedina “preživala” markica iz 1856. godine veličine jednog centa iz Britanske Gvajane retko se mogla videti nakon poslednjeg izlaganja 1986. godine.

Na svakoj od tri prilike kada je prikazivana bila je prodata na aukciji i oborila je rekord kao najskuplja na svetu, a očekuje se da ponovo premaši tu cifru kada 17. juna bude ponuđena u Njujorku. Očekuje se da će biti prodata za cenu između šest i 12 miliona funti.

Markicu je 1873. godine pronašao 12-godišnji dečak iz Škotske koji je živeo u Britanskoj Gvajani u Južnoj Americi i dodao je svojoj kolekciji poštanskih markica kada ju je našao među porodičnim papirima. Međutim, on tada nije znao da je i u to vreme ona bila vrlo retka.

Prodao je za veoma malo novca iste godine i kroz pet godina ona se našla u kolekciji Filipa la Renotijera fon Ferarija, austrijskog plemića.

Nakon što je on zaveštao berlinskom muzeju, Francuzi su je zaplenili 1920. godine kao deo reparacije iz Nemačke posle Prvog svetskog rata a zatim je prodali njujorškom tekstilnom magnatu.

Na kraju je markica završila kod Džona du Ponta, nalsednik bogatstva hemijske kompanije, koji ju je kupio 1980. za tada rekordnu cenu ekvivalentnu današnjem iznosu od 560.000 funti.

Evropska zaštita prirode

Zavod za zaštitu prirode Srbije prirodna dobra Park prirode „Stara planina” i predeo Zaovine zbog svojih prirodnih vrednosti nominovano je za svetsku mrežu rezervata biosfere u okviru UNESCO programa „Čovek i biosfera“ (MAB).

Park prirode „Stara planina“ prepoznatljiv po raznovrsnoj geološkoj građi sa dominatnim stenama crvenog peščara na kojima se razvio specifičan svet flore i faune nalazi se u istočnoj Srbiji. U pejsažu Parka zastupljene su blago talasate visoravni pašnjaka ispresecane vodotocima sa čestom pojavom brzaka i kaskadnim i slapovitim prelomima. Raznovrsnost divljeg biljnog i životinjskog sveta čini prisustvo 1 200 vrsta i podvrsta viših biljaka, oko 200 vrsta ptica, 30 vrsta sisara, 12 vrsta gmizavaca, 26 vrsta riba. Kulturno istorijske osobenosti područja čnii spomeničko srednjovekovno nasleđe iz doba Brankovića. Na osnovu Studije zaštite Zavoda Stara planina je proglašena za Park prirode.na ukupnoj površini od 114, 332 hektara kao prirodno dobro I kategorije, od izuzetnog značaja .Ovim proglašenjem je ustanvljeno najveće prirodno dobro u Srbiji koje je predloženo i za zaštiu na svetskom nivou kao rezervat biosfere (UNESCO, MAB).

Predeo Zaovine se nalaze u zapadnoj Srbiji, u južnom delu planine Tare u šumovitom brdsko-planinskom području. Zaovine su posebno poznate kao mesto na kojem je Josif Pančić 1875. godine otkrio omoriku (Picea omorika), živi fosil biljnog sveta. Na ovom prostoru je zabeleženo 55 vrsta koje se nalaze na preliminarnoj crvenoj listi flore Srbije i 25 vrsta međunarodno značajnih biljaka, 108 vrsta ptica, 14 vrsta riba, 6 vrsta vodozemacaca, 5 vrsta gmizavaca i 36 vrsta sisara. Najznačajniji predstavnik insekata je reliktna i endemična vrsta Pančićev skakavac (Pyrgomorphulla serbica). Studijom zaštite Zavod je valorizovao prostor Zaovina površine oko 6.300 hektara (naselje Zavoine, četri jezera i kanjon Belog Rzava), koji će biti zaštićen u okviru Nacionalnog parka „Tara” i time predložen za zaštitu na svetskom nivou kao deo prekograničnog rezervata biosfere „Drina” koji obuhvata deo prostora Srbije i Republike Srpske u Bosni i Hercegovini (UNESCO, MAB).

Umetnička obrada maraka: Miroslav Nikolić.

Stručna saradnja: Zavod za zaštitu prirode Srbije.

Kataloške informacije

22. maj 2014.

Umetnička obrada Miroslav Nikolić

Štampa: višebojni ofset „ZIN” Beograd; z.č. 13 1/4

Ritaž: 35,00 din (višebojna) 50.000; 70,00 din (višebojna) 50.000

Tabak: 8 + vinjeta

Nacrti: Park prirode „Stara planina” sa karakterističnim životinjama; Predeo Zaovine sa karakterističnim životinjama.

Veličina marke: 37,5 x 30 mm.

Važi neograničeno.

Evropa 2014 – nacionalni muzički instrumenti

U muzičkoj tradiciji jednog naroda muzički instrument predstavlja važan element. On se javlja u bezbroj oblika, a po svom poreklu je autohton ili je usvojen iz neke druge ku-lture, ali je zbog svoje upotrebe takođe postao domaći.

Po klasifikaciji instrumenata nemačkih etnomuzikologa Kurta Saksa (Curt Sachs) i Eriha M Hornbostela (Erich M. Hornbostel), koja za kriterijum uzima materiju kao izvor zvuka i način na koji se zvuk kod tih instrumenata dobija, oni se mogu podeliti u četiri grupe, na: 1. Idiofone; 2. Membranofone; 3. Kordofone, i 4. Aerofone.

U srpskoj tradicionalnoj praksi idiofoni (samozvučni) instrumenti relativno su retki i najčešće su veoma jednostavne strukture. Njihova funkcija varira od obredne, preko signalne, sve do muzičke u pravom smislu te reči (zvono, klepalo, drombulje).

Membranofoni (opnozvučni) instrumenti su relativno retki, a karakteristični su po svojoj muzičkoj funkciji (bubanj/tapan, tarabuka, daire odnosno def, ćupa odnosno begeš). Kod kordofonih (žičanih) instrumenata ton se dobija okidanjem (udaranjem) ili prevlačenjem gudala preko napete strune (tambura, tamuraški ansambl, gusle, gudački ansambl). Aerofoni (aer–vazduh, grčki) instrumenti ispoljavaju se kao: slobodni (list, trava i pero od crnog luka) i duvački. Duvački muzički instrumenti u Srbiji su nesumnjivo najbrojniji, a zastupljeni su u skoro svim postojećim grupama, kao labijalni/narodne flaute (svirala-duduk-frula, okarina, dvojnice, cevara); svirale s jezičkom/narodni klarineti (lejka, surla, paljka, gajde, diple), te svirale kod kojih se ton dobija treperenjem usana/ trube (truba od kore drveta, rikalo – bušen, duvački – bleh orkastar).

Svirala/duduk/frula pripada porodici tzv. narodnih flauta. Izrađuje se od drveta i ima šest rupica za sviranje. Javlja se u više veličina. Svirka kod instrumenata koji su najduži, neretko je „obogaćena“ karakterističnim tonom iz grla svirača.

Gajde pripadaju tzv. narodnim klarinetima budući da je izvor njihovog zvuka pisak koga čini jednostruki jezičak. U muzičkoj praksi Srbije sreću se dva tipa gajdi: dvoglasne (južnomoravsko-makedonske i vlaške) i troglasne (svrljiške i banatske).

Umetnička obrada maraka: Nadežda Skočajić, akademski slikar-grafičar. Stručna saradnja: dr Dimitrije O. Golemović.

Kataloške informacije

28. april 2014.

Umetnička obrada Nadežda Skočajić

Štampa: višebojni ofset „ZIN” Beograd; z.č. 13 1/4

Tiraž: 69,00 din (višebojna) 100.000; 74,00 din (višebojna) 45.000

Tabak: 8 + vinjeta

Nacrti: Svirala/duduk/frula tzv narodna flauta; Gajde tzv narodni klarinet.

Veličina marke: 37,5 x 30 mm.

Važe neograničeno.