Nebra nebeski disk

Tajanstveni bronzani disk prečnika 32 cm, pronadjen 1999. godine zajedno sa drugim bronzanim predmetima u Nemačkom mestu Nebra, sa preko 3600 godina starosti je dugo predstavljao tajnu za naučnike. To je najstariji konkretan prikaz neba na svijetu. Pripada tzv. Unjetičkoj kulturi i predstavlja najstariju poznatu ručnu opservatoriju kojom je određivano vreme početka sejanja i žetve. Pronađen je unutar praistorijskog kruga kamenja, koji okružuju brdo Mitel, nedaleko od gradića Nebra kod Halea u pokrajini Saksonija-Anhalt.

Pronašli su ga Henri Vestfal i Mario Rener (u nekim izvorima se pominju kao "u međuvremenu osuđeni pljačkaši arheoloških nalazišta"). Osim diska pronašli su i dva bronzana mača, dva šlema, dleto i fragmente sprialnih narukvica dok su tragali za zakopanim blagom, sa metal-detektorom. Već sutradan pronadjene predmete prodali su nakupcu u Kelnu za 31.000 nemačkih maraka.

Isprva sporen kao falsifikat 2005. godine mu je potvrđena autentičnost zbog zlatnih umetaka na disku koji se geološki povezuju sa jednim rudnikom iz bronzanog doba u Austriji. Artefakt je prekriven mešavinom tvrdog kristala koju je praktično nemoguće falsifikovati. 

Nebeski disk pokazuje najstariju predstavu astro-fenomena na svetu. Na skoro pravilnom kružnom disku prečnika 32 cm nalaze se zlatni crteži koji su protumačeni kao luk horizonta, brod, Mesec, Sunce i zvezde. Prikazuje dnevno i noćno nebo na pozadini apstraktnog prikaza zvezdanog neba uz opis i sliku Sunčevog i Mesečevog hoda preko nebekog svoda. Noćno putovanje broda preko nebeskog okeana je tu prvi put pronađeno i simbolično prikazano u Evropi. Daje nam uvid u predstavu Univerzuma koju su imali naši preci i u njihova religijska verovanja pre 1.600 godina pre nove ere.

Prema saznanjima arheologa korištena je kao kultni objekat i kao sunčev i mesečev kalendar. Ispitivanja materijala ovog predmeta spadaju još od 2005. u jedan veliki svetski istraživački projekat vezan za bronzano doba. Smatraju ga i jednim od najvažnijih arheoloških otkrića u XX veku.