Kolekcionar: Umetnost 2014.

150 godina od rođenja Branislava Nušića

Branislav Nušić (Beograd, 20. oktobar 1864 – Beograd, 19. januar 1938), komediograf, romanopisac, esejista, začetnik retorike u Srbiji i istaknuti fotograf amater. Radio je i kao novinar i diplomata. Poznat po svom upečatljivom humoru, pisao je o ljudima i njihovim naravima. Rođen je u Beogradu, u kući na čijem je mestu danas Narodna banka Srbije, kao Alkibijad Nuša, u cincarskoj porodici Đorđa i Ljubice Nuše.

U Smederevu je pohađao osnovnu školu i prve dve godine gimnazije, a maturirao je u Beogradu. Sa 18 godina promenio je ime u Branislav Nušić. Na Pravnom fakultetu u Beogradu diplomirao je 1885. godine, a državnu službu dobio je 1889. godine. Kao zvaničnik Ministarstva spoljnih poslova, postavljen je za pisara konzulata u Bitolju. Oženio se 1893. godine Darinkom, ćerkom trgovca Božidara Đorđevića i Ljubice. Na jugu Srbije i u Makedoniji proveo je celu deceniju, a tokom službovanja na mestu vicekonzula u Prištini, o stradanjima srpskog naroda ostavio je svedočanstvo u delu Pisma konzula. U živopisnoj karijeri, Nušić je bio i sekretar Ministarstva prosvete, dramaturg Narodnog pozorišta u Beogradu, a 1902. je postavljen za poštansko-telegrafskog komesara prve klase u Poštansko-telegrafskom odeljenju Ministarstva građevina. Bio je i upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, a osnovao je i pozorište u Skoplju, gde je živeo do 1915. Prvi svetski rat proveo je u izbeglištvu u Italiji, Švajcarskoj i Francuskoj. Posle rata, Nušić je postavljen za prvog upravnika Umetničkog odseka Ministarstva za prosvetu, a 1923. godine imenovan je za upravnika Narodnog pozorišta u Sarajevu. Od 1927. godine ponovo je u Beogradu. Za redovnog člana Srpske kraljevske akademije izabran je 10. februara 1933. Preminuo je 19. januara 1938, a tog dana fasada zgrade beogradskog Narodnog pozorišta bila je uvijena u crno platno. O njegovom burnom životu snimljena je televizijska drama Neozbiljni Branislav Nušić, 1986. godine.

Osim pod svojim imenom, objavljivao je i pod pseudonimom „Ben Akiba“, a najpoznatija njegova dela su: drame – Tako je moralo biti, Pučina, Kirija, Analfabeta; komedije – Protekcija, Svet, Put oko sveta, Gospođa ministarka, Narodni poslanik, Mister Dolar, Ožalošćena porodica, Pokojnik, Sumnjivo lice, Dr, Ne očajavajte nikad! Vlast (nedovršena); romani – Opštinsko dete, Hajduci, Devetstopetnaesta, Autobiografija; pripovetke – Politički protivnik, Posmrtno slovo, Klasa, Pripovetke jednog kaplara; tragedije – Knez Ivo od Semberije, Hadži-Loja, Nahod.

200 godina od rođenja Mihaila Ljermontova

Mihail Jurjevič Ljermontov (Moskva, 3. oktobarPjatigorsk, 15. jul 1841) je bio ruski romantičarski pisac i pesnik, poznat kao pesnik KavkazaLjermontov je rođen u Moskvi, a odrastao u selu Tarhani, gde se nalazi i njegov grob. Njegova porodica vodi poreklo od Škota (Learmount), koji se doselio u Rusiju u ranom DžVII veku. Njegova baba, koja ga je odgajila jer mu je majka rano umrla a otac bio u vojsci, postarala se da Ljermontov dobije odlično obrazovanje.

Nakon završetka gimnazije, Ljermontov je 1830. upisao Moskovski univerzitet, ali se na njemu nije dugo zadržao zbog nepokornosti prema jednom profesoru. Od 1830. do 1834. je išao u vojnu školu u Sankt Peterburgu, te je postao oficir. Za to vreme je pisao dosta poezije pod uticajem Puškina i Bajrona. Takođe se zanimao za rusku istoriju i srednjovekovnu epsku poeziju, što se odrazilo na Pesmu trgovca Kalašnjikova, dugačku poemu Borodino i seriju popularnih balada. Nakon smrti Puškina, 1837. godine, Ljermontov je izrazio svoja osećanja kroz pesmu upućenu Caru Nikolaju I Pavloviču, zahtevajući osvetu nad ubicom Puškina. Pesma je osuđivala stuboveruske visoke klase za Puškinovu smrt. Nikolaj Pavlovič ga je zbog ove pesme prognao na Kavkaz, gde je Ljermontov već bio kao mali. Posetio je Sankt Peterburg 1838. i 1839. godine. Njegova neuzvraćena ljubav prema Varvari Lopuhini je zabeležena u nezavršenom romanu Princeza Ligovskaja. Nakon duela sa sinom francuskog ambasadora, opet je vraćen u armiju na Kavkazu. 1839. godine završio je svoj jedini roman, Junak našeg doba, koji gotovo predviđa dvoboj u kom je Ljermontov izgubio život dve godine kasnije.

450 godina od rođenja Vilijema Šekspira

Vilijem Šekspir (1564 – 1616) se smatra najvećim piscem i dramaturgom engleskog jezika. Opus njegovih do danas sačuvanih dela čini 38 pozorišnih komada, 154 soneta i nekoliko poema. Šekspirovi komadi, prevedeni na mnoge jezike igraju se širom sveta, češće nego bilo koji drugi. Rođen i odrastao u Stratfordu na Ejvonu, Šekspir je sa 18 godina oženio En Hatavej, sa kojom je imao troje dece. Imao je uspešnu karijeru u Londonu kao glumac, pisac i suvlasnik glumačke družine „Ljudi lorda Čemberlena“, kasnije poznatiju kao „Kraljevi ljudi“. Godine 1599. sa nekoliko glumaca iz družine osnovao je sopstveno pozorište Gloub. Pred kraj života, negde oko 1613. godine, Šekspir se vratio u Stratford, gde je umro tri godine kasnije.

Šekspir je do 1590. pisao uglavnom komedije i istorijske drame, koje je uzdigao do savršenstva. Prve komedije sa duplim zapletima i jasnim komičnim sekvencama (San letnje noći i Mletački trgovac) prethodile su najboljim njegovim delima ovog žanra – Mnogo buke ni oko čega, Kako vam drago, Bogojavljenska noć. Prvu svoju tragediju, Romeo i Julija, objavio je 1595. a ovaj segment svog opusa, koji se naziva njegovim „tragičnim periodom” završio je 1599. sa Julijem Cezarom. U tom periodu su nastali Hamlet, Kralj Lir i Magbet, pozorišni komadi koji se ubrajaju u najbolje ikada napisane na engleskom jeziku. Od 1608. do 1613. Šekspir je pisao tragikomedije (romanse). Prva zabeležena dela, napisana početkom devedesetih godina 16. veka su Ričard III i Henri VI. Iako je veoma teško odrediti tačan datum nastanka Šekspirovih komada, stručnjaci smatraju da Tit Andronik, Komedija nesporazuma, Ukroćena goropad i Dva plemića iz Verone takođe pripadaju ovom periodu.

Iako je još za života bio smatran uglednim pesnikom i pozorišnim piscem, Šekspirova reputacija nije dostigla današnje razmere pre 19. veka. Romantičari su naročito isticali njegovu genijalnost, a viktorijanci su ga slavili gotovo kao idola. Od 20. veka, Šekspirova dela se stalno prikazuju u različitim kulturnim i političkim kontekstima širom sveta. Pored već pomenutih, napisao je i tragedije: Troil i Kresida, Otelo, Antonije i Kleopatra, Koriolan, Timon Atinjanin; komedije: Uzaludni ljubavni trud, Vesele žene vindzorske, Sve je dobro što se dobro svrši, Ravnom merom, Perikle, Cimbelin, Zimska priča, Bura; istorijske drame: Kralj Ričard II, Kralj Džon, Kralj Henri IV, Kralj Henri V, Kralj Henri VIII; pesme: Soneti, Venera i Adon, Otmica Lukrecije, Strastveni hodočasnik.

Umetnička obrada marke: mr Marina Kalezić, akademski slikar.