Srpski manastiri na listi kulturne baštine Uneska

Bogorodica Ljeviška je crkva u Prizrenu, zadužbina kralja Milutina. Podignuta je u periodu 1306 – 1307. godine na ostacima katedrale iz 13. veka, koja je takođe osnovana na mestu starije, ranohrišćanske crkve. Crkva je istorijsko sedište episkopa prizrenskog Srpske pravoslavne crkve. Prvobitna građevina iz 13. veka bila je trobrodna bazilika. Imala je tri apside na istoku i pripratu na zapadu, ispred koje se nalazio trem.

Preuređenjem u 14. veku glavni brod je pretvoren u petokupolnu celinu, a bočni brodovi su prevoreni u ambulatorijum. Ovo je ideja koja je u vizantijskoj arhitekturi već viđena u Crkvi Solunskih apostola: osnova je u vidu upisanog krsta sa pet kupola, a oko njega je sa tri strane široki brod. Umesto trema, sagrađen je dvospratni egzonarteks (spoljna priprata) sa zvonikom. Od stare crkve preuzeti su bočni zidovi. Središnja kupola leži na četiri stuba, dok su male kupole postavljene dijagonalno. Crkva je sagrađena naizme-ničnim redovima cigle i krečnjaka. Spoljni izgled je oživljen dvostrukim i trostrukim prozorima i nišama. Najstarije sačuvane freske u crkvi potiču iz treće decenije 13. ve-ka. To su prikazi Svadbe u Kani, Isceljenje slepog i Bogorodica Eleusa sa Hristom hra-niteljem. Prve dve se danas čuvaju u Galeriji fresaka pri Narodnom muzeju u Beogradu, dok je treća sačuvana na južnom stupcu južnog broda crkve. Preostale freske u Bogoro-dici Ljeviškoj su ciklusi velikih praznika, Hristovih muka, čuda i parabola, kao i portreti svetaca i srpskih istorijskih ličnosti (Stefan Nemanja, Sveti Sava, kralj Milutin).

Na Uneskovu listu svetske baštine upisana je 2006. godine.

Manastir Gračanica je zadužbina kralja Milutina, njegove žene Simonide i sina Ste-fana, sagrađena 1321. godine i posvećena Uspenju Presvete Bogorodice. Manastir se na-lazi u selu Gračanica, 10 km udaljen od Prištine. Crkva manastira Gračanica je građe-vina sa pet kubeta sa osnovom upisanog krsta, te kao takva pripada grupi prvoklasnih arhitektonskih ostvarenja svoga vremena. Spoljna priprata je sagrađena u krajem 14. veka u vreme kneza Lazara. Vreme 14. i 15. veka bio je period velike duhovne slave manastira u kome su stotine monaha razvili veoma intenzivnu duhovnu i umetničku delatnost.

Polovinom 16. veka manastir je imao i prvu štampariju. Kasnije, usled velikih turskih zuluma, manastir je napušten i crkva je služila za parohijske potrebe. Posle Drugog svetskog rata, manastir su obnovile monahinje i od tada on služi kao ženski manastir.

Danas u njemu živi dvadesetak sestara koje se bave ikonopisanjem, vezom, poljoprivredom i drugim monaškim poslušanjima. Gračanica je jedan od najznačajnijih spomenika stare srpske kulture. Crkva je od tesanog kamena položenog u redove dvojnih i trojnih redova opeka i ima pet kubeta i tri apside. Izvedena je u estetskom i građevinsko-arhitekto-nskom savršenstvu i vrlo je skladnih proporcija. U crkvi se nalaze freske koje pri-kazuju rodoslov dinastije Nemanjića, (kopija iz manastira Dečana), zatim likovi kralja Milutina i kraljice Simonide, kćeri vizantijskog cara Andronika II; u glavnoj kupo-li su freske Hrista Pantokratora, nebeska liturgija, proroci i evanđelisti; ciklusi velikih praznika, Hristovog stradanja, čuda, priča, Hristovog Roždestva i Vaskrsenja, prizori iz života Bogorodice, Sv. Nikole i Kalendar svetih.

Na Uneskovu listu Svetske kulturne baštine upisana je 2006. godine.

Manastir Visoki Dečani, posvećen Hristu Pantokratoru i Vaznesenju Gospodnjem – Spasovdanu, zadužbina je kralja Stefana III Dečanskog i cara Dušana.

Nalazi se jugozapadno od Peći, u podnožju Prokletija. Izgradnja crkve Hrista Pantokra-tora (Svedržitelja) počela je 1327. godine ktitorstvom srpskog kralja Stefana Uroša Trećeg Dečanskog, a nakon njegove smrti ktitorstvo je preuzeo njegov sin, car Dušan, za čije je vladavine gradnja manastira i okončana, 1335. godine. Glavni neimar bio je fra Vita iz Kotora, a manastir, koji je naziv „Visoki” dobio zbog neuobičajenih proporcija za ono doba (dug 36, a visok 30 metara), oslikan je od 1347. do 1348. godine i predstavlja najveći srpski srednjevekovni spomenik. Po svojoj graditeljskoj složenosti predstavlja skladno prožimanje elemenata zapadnog – romanike i gotike, i istočnog – vizantijskog stila, sa već postojećim tradicijama srpske umetnosti.

Na Uneskovu listu Svetske kulturne baštine upisan je 2004. godine.

Pećka patrijaršija je jedan od najznačajnijih spomenika srpske kulture koji se kao crkveni kompleks, nalazi nadomak Peći. Čine ga crkva Svetih Apostola, podignuta oko 1250 godine, crkva Svetog Dimitrija, sagrađena oko 1320. godine, hram Bogorodice Odi-gitrije i crkva Svetog Nikole, sazidani oko 1330. godine. Od svog postanka u XIII veku pa sve do XVIII veka, Pećka patrijaršija je bila sedište srpskih patrijarha ali i stecište učenih ljudi i darovitih umetnika. Veruje se da je gradnju crkve Svetih Apostola osmi-slio i započeo još sveti Sava, iguman manastira Studenica i prvi arhiepiskop autoke-falne Srpske pravoslavne crkve. Pećka patrijaršija danas nije samo staro središte Srpske crkve, već i značajan deo srpske duhovnosti i mesto koje čuva veliku srpsku istorijsku i umetničku zaostavštinu.

Na Uneskovu listu Svetske kulturne baštine upisana je 2006. godine.

Umetnička obrada maraka: Miroslav Nikolić

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 28. januar 2016.

Umetnička obrada: Miroslav Nikolić

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd 

Tiraž: 23,00 din 65.000; 46,00 din 65.000; 69,00 din 65.000; 70,00 din 65.000 primeraka

Tabak: 10

Na kovertima sa žigom PD (FDC): 4

Maksimum karta (CM):4

Nacrti: Manastir Bogorodica Ljeviška; Manastir Gračanica; Manastir Visoki Dečani; Manastir Pećka patrijaršija.

Veličina maraka : 37,5x30 mm

Važi neograničeno.

Dan marke 2015.

100 godina od objavljivanja poštanske marke „Kralj Petar na bojištu 1914. godine”.

Poštanska marka „Kralj Petar na bojištu 1914. godine” objavljena je 1915. godine, u znak sećanja na pobedu srpske vojske u borbama vođenim sa austrougarskom vojskom u jesen 1914. godine. Kada je, 17. novembra 1914. godine, srpske vojnike na bojištu posetio kralj Petar Prvi, tadašnja srpska vlada odlučila je da u čast ovog događaja izda poštansku marku. Nacrt za marku izrađen je prema snimku ratnog fotografa Samsona Černova koji je načinjen na bojnom polju na Garevici kod sela Darosava (Kolubarski srez). Na slici su kralj Petar, vojvoda Stepa Stepanović, kraljević Đorđe i kraljev ađutant, potpukovnik Knežević. Snimak Černova dobio je veliki publicitet – bio je prvo objavljen u francuskom listu „Ilustrasion” (L’Illustration), a potom i na ratnoj razglednici francuskog izdanja.

Poštanska marka „Kralj Petar na bojištu 1914. godine” prva je srpska marka na kojoj portret vladara nije predstavljen kao klasičan portret do pojasa. Ova marka jedinstvena je u svetu i zbog toga što je kralj Petar Karađorđević tada bio jedini vladar koji je imao fotografiju sa prve linije fronta.

Na poštanskoj marki, gore desno se nalazi natpis „SRBIJA”, a dole „Kralj Petar na bojištu 1914. godine.” Graviranje i izrada klišea za štampanje maraka obavljeni su u Parizu, a marke, u sedam različitih vrednosti (5, 10, 15, 20, 25, 30 i 50 para), štampane su u Državnoj markarnici u Nišu, tek početkom oktobra 1915. godine, usled otežanih komunikacija zbog ratnih prilika.

Marke su iz Državne markarnice potom prebačene u centralni Depo maraka koji se nalazio u Kruševcu, radi distribucije. Zbog slabog poštanskog prometa, marke su bile poslate samo poštama u Gornjem Milanovcu, Ribarskoj Banji, Podujevu i Krivoj Palanci, a kada je nastupila ofanziva austro-ugarske i nemačke vojske, pošte i Depo poštanskih maraka u Kruševcu su evakuisane. U Prištini je pošta, početkom novembra, izdavala ove marke građanstvu, radi upotrebe umesto sitnog novca, a to se ponovilo i u Prizrenu, u koji je Depo prebačen. U Peći su, pred početak povlačenja srpske vojske preko Albanije, krajem novembra 1915. godine, ove poštanske marke uništene – spaljene.

Umetnička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Stručna saradnja: Ljiljana Đorđević, kustos PTT muzeja u Beogradu.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 10. decembar 2015.

Umetnička obrada: Jakša Vlahović

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 45.000

Tabak: 25

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Nacrt: Proslava jubileja poštanske marke „Kralj Petar na bojištu 1914 godine”

Veličina marke: 37,5 x 30 mm.

Važi neograničeno.

Britanske heroine Prvog svetskog rata u Srbiji

Flora Sends (Neder Poplton, Jorkšir, 22. januar 1876 – Safok, 24. novembar 1956) je bila jedina žena oficir srpske vojske za vreme Prvog svetskog rata i jedina žena iz Velike Britanije u aktivnoj vojnoj službi.

Kada je rat počeo, dobrovoljno se prijavila kao bolničarka u Ambulanti Svetog Jovana, sa kojom je došla u Srbiju avgusta 1914. U Kragujevcu se pridružuje Crvenom krstu Srbije i radi kao bolničarka u Drugoj pešadijskoj diviziji Srpske vojske. Tokom povlačenja srpske vojske preko Albanije, Flora Sends je zvanično regrutovana kao vojnik, čime je postala prva strankinja u aktivnoj službi u tadašnjoj srpskoj vojsci.

Zajedno sa Milunkom Savić bila je pripadnica „Gvozdenog puka“. 1916. teško je ranjena od neprijateljske granate na položajima u blizini Bitolja. Regent Aleksandar odlikovao ju je najvišim vojnim odlikovanjem – Karađorđevom zvezdom sa mačevima i unapređena je u čin narednika. Zajedno sa Evelinom Haverfild osnovala je Srpski potporni fond. Posle rata, demobilisana je iz aktivne službe u Srpskoj vojsci u činu kapetana i nastavila je da živi u Srbiji. Umrla je 1956. godine.

Dr Ketrin Stjuart Makfejl (Glazgov, 1887 – Sent Endrjuz, 1974). U Glazgovu je diplomirala medicinu. U januaru 1915. sa Bolnicom škotskih žena dolazi u Srbiju, u Kragujevac, a zatim prelazi u Beograd gde je radila na Infektivnom odeljenju Vojne bolnice sa obolelima od tifusa, a i sama Ketrin Makfejl je tada obolela. Nakon oporavka, već u proleće 1916. godine vraća se humanitarnom radu i u Francuskoj radi u bolnicama u kojima se leče i srpski vojnici.

Posle rata ostaje u Srbiji i 1921. godine u Beogradu osniva prvu dečju bolnicu u našoj zemlji, Englesko-srpsku bolnicu. Godine 1934. u Sremskoj Kamenici osniva englesko-jugoslovensku dečju bolnicu za lečenje tuberkuloze kostiju i zglobova, koju je vodila do septembra 1947. godine. Dr Makfejl odlikovana je Ordenom Sv. Save V i IV stepena, a za rad u posleratnom Beogradu dobila je Orden Sv. Save III stepena. Dobila je i jedno od najvećih britanskih odlikovanja – Orden Britanske imperije.

Elsi Inglis (Nainital, 16. avgust 1864 – Njukasl, 26. novembar 1917) je bila škotska lekarka i prva žena koja je dobila najviše srpsko odlikovanje – Orden belog orla. Odlikovana je i Ordenom Svetog Save.

Po izbijanju Prvog svetskog rata osniva organizaciju „Bolnica škotskih žena”. Početkom 1915. godine odlazi u Srbiju i osniva prvu ratnu bolnicu. Prilikom povlačenja srpske vojske, Elsi Inglis odbija da ostavi opremu bolnice i povuče se zajedno sa vojskom, pa novembra 1915. biva zarobljena u Kruševcu, a potom biva repatrirana. Umrla je i sahranjena u Škotskoj, a njenoj sahrani prisustvovali su predstavnici britanske i srpske kraljevske porodice. Svojim angažovanjem, izuzetnom radnom etikom i ličnim entuzijazmom, pokazala je redak primer humanosti u najtežim vremenima i podstakla dolazak u Srbiju mnogih drugih bolničarki, kojih je u Srbiji 1915. bilo više od šest stotina.

Dr Izabel Galovej Haton (1887 – 1960) U Prvi svetski rat dobrovoljno je ušla 1915. godine kao pripadnik Bolnice škotskih žena, psihijatar. Njena jedinica je osnovala bolnicu pod šatorima u mestu Troa u Francuskoj iz koje je, novembra 1915. Izabel prebačena u Gevgeliju, odakle se ubrzo povukla u Solun, na Solunski front. U leto 1918. imenovana je za glavnog bolničkog oficira i prekomandovana u Vranje. Došla je sa još 11 lekara i 40 medicinskih sestara i radila na lečenju vojnika i civilnog stanovništva u gradu u kojem su u to vreme harali pegavi tifus i španska groznica. U Vranju je ostala do oktobra 1919. i pomogla je u osnivanju lokalne civilne bolnice za koju je ostavila opremu i hirurške instrumente. Svoj ratni angažman je završila na komandnoj poziciji u jedinici stacioniranoj u Beogradu 1920. godine.

Za svoje zasluge odlikovana je Ordenom belog orla, a srednja medicinska škola u Vranju nosi njeno ime.

Evelina Haverfild (Inverlohi Kasl, Kingjusi, Škotska, 9. avgust 1867 – Bajina Bašta, 21. mart 1920.), bila je istaknuta aktivistkinja za prava žena. U Srbiju je došla 1915. godine. Sa dr Elsi Inglis i ostalim članicama Bolnice škotskih žena u Kruševcu je, zajedno sa ranjenicima, bila zarobljena od okupatora.

Nakon repatrijacije 1916. učestvovala je u organizovanju Srpskog potpornog fonda (Serbian Relief Fund). U proleće 1917, gđa Haverfild se udružuje sa još tri ratne veteranke, Florom Sends, Emili Simonds i Anom Mekglejd i osniva Kuhinje Sends-Haverfild, koje su radile na Solunskom frontu.

Po oslobođenju je u Bajinoj Bašti podigla Dom za ratnu siročad i pomogla smeštaj za obolele od tuberkuloze. Preminula je od upale pluća i sahranjena je u porti crkve u Bajinoj Bašti gde je, njoj u spomen 1930. otvoren „Dom – Bolnica Eveline Haverfild”, a u crkvenoj zgradi nešto kasnije i „Dom Eveline Haverfild”.

Evelina Haverfild je odlikovana najvišim srpskim odlikovanjima: Ordenom Svetog Save (IV i V reda) i posthumno Ordenom Belog orla sa mačevima.

Dr Elizabet Ros (London, 14. februar 1878 – Kragujevac, 14. februar 1915), lekarka škotskog porekla, početkom 1915. je kao dobrovoljac došla u Srbiju, u Kragujevac, da leči teško obolele od tifusa.

Jedna je od prvih žena sa diplomom lekara u Velikoj Britaniji, koja je kao dobrovoljac došla u Srbiju. Najpre je otišla u Niš, pa u Kragujevac, koga su, zbog tifusa koji je harao, nazivali Mrtvim gradom. U Prvoj rezervnoj vojnoj bolnici u Kragujevcu u vreme njenog dolaska bilo je oko 200 bolesnika, a svi lekari i bolničarke su ili umrli, ili ležali među pacijentima. Kako je i dr Ros obolela od tifusa, radila je sama u teškim uslovima. Početkom januara 1915. u Kragujevac je stigla i prva jedinica Bolnice škotskih žena (Scottish Women’s Hospital), pa je osoblje Bolnice škotskih sestara priteklo u pomoć svojoj zemljakinji. Posle 13 dana borbe sa tifusnom groznicom dr Elizabet Ros umrla je 14. februara 1915, na svoj 37. rođendan. Sahranjena je na groblju u Kragujevcu, uz najviše vojne počasti.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 8. decebar 2015.

Umetnička obrada: Marina Kalezić

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 10.000; 23,00 din (višebojna) 10.000; 23,00 din (višebojna) 10.000; 23,00 din (višebojna) 10.000; 23,00 din (višebojna) 10.000; 23,00 din (višebojna) 10.000

Tabak: karnet

Koverti sa žigom PD (FDC): 3

Maksimum karta (MC): 12

Nacrti: Portret Flore Sends, 1876-1956; Portret dr Ketrin Stjuart Makfejl, 1887-1974; Portret Izabel Galovej Haton, 1887-1960; Portret Elsi Inglis; Portret Eveline Haverfild, 1867-1920; Portret dr Elizabet Ros, 1878-1915.

Veličina maraka : 34,8 x 35 mm

Veličina korice karneta: 270 x 100 mm (obrezane-otvorene)

Veličina tabaka u karnetu: 128,4 x 94 mm (obrezan)

Važi neograničeno.

150 godina Kruševačke gimnazije

Pre 150 godina, žitelji Kruševca i okoline uspeli su da realizuju svoju viziju o otvaranju prve gimnazije na ovim prostorima. U to vreme Srbija je imala svega tri gi-mnazije i jednu bogosloviju. Tom sazvežđu, 9. juna 1865. pridružila se i Kruševačka gimnazija. U početku, bila je to polugimnazija koja je 1873. dobila treći, a naredne godine i četvrti razred. Kao niža gimnazija radila je do 1888. kada dobija peti, a svake naredne godine još po jedan novi razred. Školske 1891/92. ona postaje potpuna gimnazija.

Značajna godina u razvoju ove škole je i 1898. kada se državnim ukazom ukida njeno finansiranje iz budžeta, ali je stanovnici grada i okoline spasavaju od zatvaranja, pretvorivši je, sopstvenim sredstvima, sve do 1902. godine, u privatnu gimnaziju.

Tokom svog razvoja, Gimnazija se suočavala sa manjim i većim iskušenjima. Manjim bi se mogle smatrati tadašnje predrasude o školovanju ženske dece, koje su neretko uticale na odluke o upisu učenica u gimnaziju. Kako im je školovanje bilo dozvoljeno samo u nižim razredima, izvesno rešenje ove nepravde predstavljalo je otvaranje privatne Više ženske škole 1905. godine koja je 1913, neminovno, pripojena Gimnaziji. Na žalost, prava iskušenja opstajanju Gimnazije predstavljali su istorijski događaji. U vreme Balkanskog rata Gimnazija je pretvorena u bolnicu, dok za vreme Prvog svetskog rata uglavnom nije radila. Drugi svetski rat učinio je da njena primarna namena bude kasarna, dok se nastava odvijala neredovno i improvizovano. Gimnazija je delimično promenila ruho i u periodu od 1977. do 1990. godine kada je radila kao Obrazovni centar „Bosa Cvetić“.

Koliko su Kruševljani od početka bili svesni značaja ove škole za razvoj svog kraja, svedoči i njihova preduzimljivost u obezbeđivanju odgovarajuće zgrade koju su napravili sopstvenim prilozima te 1865. godine. Decenijama kasnije, 1908. godine proširili su je dozidavši na postojeći objekat dva bočna krila. Kada su potrebe obavljanja nastave postale zahtevnije, što zbog broja đaka, što zbog zova vremena Kruševljani, uz pomoć nadležnog ministarstva, uspevaju da sagrade novu zgradu i da u nju usele školu 1938. godine. Gimnazija je sve ove godine umela da vrati pruženo poverenje, utičući znanjem, duhom i vizionarstvom na napredak kruševačkog kraja.

Danas je ona moderna škola, sa četiri različita smera i preko 1000 đaka, uvek spremna za izazove na polju nauke, umetnosti i društvenog angažmana. U onom, nekada malobrojnom sazvežđu sličnih škola u Srbiji, ume da zablista na način koji garantuje trajanje.

Grafička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Stručna saradnja: Kruševačka gimnazija.

 

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 3. decembar 2015.

Umetnička obrada Jakša Vlahović

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000

Tabak: 8 + vinjeta

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Nacrt: Zgrada Kruševačke gimnazije

Veličina marke: 37,5 x 30 mm

Važi neograničeno.

Dva veka tradicije vojske Srbije

Odlukom o određivanju Dana Vojske Srbije i drugih vojnih praznika („Službeni vojni list“, broj 21/15) za Dan Vojske Srbije određen je 23. april, u znak sećanja na dan kada je 1815. godine, na Cveti, doneta odluka o početku Drugog srpskog ustanka za oslobođenje Srbije od Otomanske imperije.

Ovaj datum predstavlja istorijsku prekretnicu koja je dovela do stvaranja savremene srpske države i omogućila stvaranje efikasne i moderne srpske vojske. Takođe, pored početka modernizacije društva ugledanjem na evropske primere i stvaranja države i vojske, kao jedna od pozitivnih posledica Drugog srpskog ustanka je i agrarna reforma, koja se ogledala u deobi spahijske zemlje seljacima.

Drugi srpski ustanak, kao složen vojnodiplomatski i državotvorni proces, simbolički je pokrenut na Cveti po starom, odnosno 23. aprila 1815. godine po novom kalendaru. Vojne, diplomatske i političke aktivnosti ustanika dovele su do toga da se Srbija oslobodi vrhovne turske vlasti, stvori stajaću vojsku i ustanovi Gardu od mladića „po stasu i ugledu“ iz najboljih seoskih kuća.

Narodna skupština je ozvaničila naziv „soldati“, uvažavajući činjenicu da je stvaranje stajaće vojske, najpre od „upisnika“, a kasnije od „soldata“, prošlo neopaženo od Porte. Uvode se i prvi regruti. Stajaća vojska živela je u kasarnama i primala platu. Ustanovljene su uniforme odnosno „mundiri“. Ove prve formacije srpske regularne vojske bile su uređene po ugledu na austrijsku vojsku, što je potvrda da su se i u tom periodu koristila iskustva stranih armija.

Drugi srpski ustanak je upravo onaj splet događaja vođenih verom u oslobođenje Srbije upotrebom postojećih vojnih efektiva i organizacije vojske, koji je doveo do konačnog oslobođenja i priznavanja moderne Srbije, kao države sa punim ingerencijama i međunarodno-pravnim subjektivitetom na Berlinskom kongresu 1878. godine.

Motivi na marki: Miloš Obrenović, rad slikara Vsevoloda Guljeviča i orden Miloša Velikog III stepena Marka Lazarevića. Motiv na koverti: Knjaz Miloš Obrenović, autor Anastas Jovanović.

Grafička obrada marke: Radomir Bojanić, akademski slikar i Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Stručna saradnja: Ministarstvo odbrane Republike Srbije, Uprava za tradiciju, standard i veterane.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 2. decembar 2015.

Umetnička obrada: Jakša Vlahović i Radomir Bojanić

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000 dinara

Tabak: 25

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Nacrt: Miloš Obrenović, rad slikara Vsevoloda Guljeviča i orden Miloša Velokog III stepena Marka Lazarevića

Veličina marke: 30 x 37,5 mm

Važi neograničeno.

Prvaci Evrope u košarci za žene 2015.

Na Evropskom prvenstcu za košarkašice, održanom od 11. do 28. juna u Mađarskoj i Rumuniji, košarkašice Srbije osvojile su zlatnu medalju.

Reprezentativke Srbije startovale su u grupnoj fazi turnira trijumfom nad košarkašicama Letonije, ubedljivom pobedom nad Hrvatskom i Velikom Britanijom i porazom od Rusije. U drugoj fazi takmičenja susrele su se sa reprezentativkama Slovačke, Španije i Litvanije i nakon trijumfa protiv Slovakinja i poraza od Španije i Litvanije, u četrtfinalu su pobedile reprezentaciju Turske.

Bitku za finale izborile su pobedom u polufinalnom meču protiv Belorusije, a trijumfom nad reprezentacijom Francuske u finalnom meču, rezultatom 76:68, naše košarkašice ostvarile su najveći uspeh u istoriji srpske ženske košarke, i istovremeno direktno obezbedile plasman na Olimpijske igre u Rio de Žaneiru 2016. godine.

Za najkorisniju igračicu turnira proglašena je Ana Dabović, a mesto u idealnoj petorki turnira pripalo je i Sonji Petrović.

Zlatnu medalju na Evropskom prvenstvu u košarci za žene osvojile su: Jelena Milovanović (krilni centar), Tamara Radočaj (plej), Kristina Topuzović (krilo), Nevena Jovanović (bek), Danijel Pejdž (krilni centar), Tijana Ajduković (centar), Saša Čađo (bek), Sara Krnjić (centar), Milica Dabović (bek), Dajana Butulija (bek), Ana Dabović (bek) i Sonja Petrović (krilni centar), predvođene selektorkom Marinom Maljković i stručnim štabom koji čine: Dragan Ratković, Bojan Janković, Miloš Pađen i Miloš Pavlović (pomoćni treneri), Bogdan Bulj (skaut), Miloš Petković (skaut), Đorđe Jelić (lekar), Branko Stojnić (fizioterapeut), Marko Salatić (fizioterapeut) i Jadranka Trkulja (tim menadžer).

Grafička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Stručna saradnja: Košarkaški savez Srbije.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 27. novembar 2015.

Umetnička obrada Jakša Vlahović

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž:23,00 din (višebojna) 25.000

Tabak: 8 + vinjeta

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Nacrt: Prvaci Evrope u košarci za žene 2015, reprezentacija Srbije sa peharom.

Veličina marke: 37,5 x 30 mm

Važi neograničeno.

Prvaci sveta u vaterpolu Kazanj 2015.

Pored imena Srbije na vaterpolo karti sveta piše – šampioni sveta, pobednici Svetske lige, prvaci Svetskog kupa, najbolji na Mediteranu, bronzani na studentskom šampionatu, na Olimpijskim igrama, zlatni u Evropi. Gde god da se okrenemo – Srbija, sa odličnim stručnim štabom, fenomenalnim igračima, ekipama koje žele stalno napred, publikom koja ih prati i vaterpolo organizacijom kao osloncem čitave priče.

Vaterpolo je najtrofejniji sport Srbije. Brojni vaterpolo radnici, treneri i igrači, u svetskim okvirima, zauzimaju istaknutu poziciju u istoriji ovog sporta, još od vremena kada se početkom prošlog veka vaterpolo tek pojavio na našim prostorima. Blistavi uspesi naše države, u vaterpolu, stvaraju najveće zvezde ovog sporta i reprezentacije koje ostvaruju najveća priznanja na međunarodnoj sceni. Vaterpolo reprezentacija Srbije (A selekcija-seniori) beleži uspehe tokom protekle decenije u kontinuitetu velikog rada i vrhunskih rezultata, kao pobednik na takmičenjima: Svetsko prvenstvo 2009, 2015; Evropsko prvenstvo 2012, 2014; Svetska liga 2006, 2007, 2008, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015; Svetski Kup 2010, 2014.

U Kazanju su u osvajanju medalje učestvovali sledeći igrači i članovi stručnog štaba: Gojko Pijetlović (Oradea), Dušan Mandić (Pro Reko), Živko Gocić (Solnok), Sava Ranđelović (Breša), Miloš Ćuk (Eger), Duško Pijetlović (Pro Reko), Slobodan Nikić (Galatasaraj), Milan Aleksić (Solnok), Nikola Jakšić (Partizan Rajfajzen), Filip Filipović (Pro Reko), Andrija Prlainović (Pro Reko), Stefan Mitrović (Sol-nok), Branislav Mitrović (Eger), sa stručnim štabom koji čine: Dejan Savić (selektor), Uroš Stevanović, Žarko Petrović (treneri), Stefan Ćirić (trener, snimatelj) Vladimir Pavlović (kondicioni plivački trener), Aleksandar Janik (kondicioni trener za rad u teretani), dr Vladmir Harhaji (lekar), Vladimir Radović i Marko Jović (tim menadžeri), Vladimir Vujasinović (savetnik), Goran Čanko-vić (tim lider) i Dejan Stevović (portparol).

Grafička obrada marke: Jakša Vlahović, akademski grafičar.

Stručna saradnja: Vaterpolo savez Srbije.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 24. novembar 2015.

Umetnička obrada: Jakša Vlahović

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000 primeraka

Tabak: 8 + vinjeta

Koverat sa žigom PD (FDC)

Nacrt: Prvaci sveta u vaterpolu Kazanj 2015, reprezentacija Srbije sa peharom.

Veličina marke: 37,5 x 30 mm.

Važi neograničeno.

Muzejski eksponati 2015.

200 godina bakroreza Sveti Petar i Pavle sa izgledom Bele Crkve

(bakrorez na papiru, bojeni, nepoznati bakrorezac, 1815)

Bela Crkva osnovana je 1717. godine u okviru plana naseljavanja Banata i osiguravanja granice od turskih upada. Pravoslavni žitelji prosperitetnog gradića na granici tadašnje austrijske imperije su želeli da bakrorezom, koji je delo nepoznatog autora, a urađenom prema crtežu Pavela Đurkovića ili Arsenija Jakšića 1815. godine, istaknu svoju dobru uklopljenost u tadašnje političke i društvene okolnosti, ali i da zaštite svoje konfesionalno i nacionalno jedinstvo. Grafičkim listom ovog bakroreza dominira pravougaono polje sa svetiteljima između kojih je pročelje belocrkvanskog hrama. Sa leve i desne strane je krupnom ćirilicom ispisan tekst koji sadrži kratko objašnjenje prikazanog. U manjem pravougaoniku, pod nogama svetitelja, prikazana je panorama Bele Crkve sa tri dela naselja.

275 godina bakroreza Manastir Studenica

(bakrorez na papiru, 1740, otisak iz 1965, autor Gotfrid Dirst)

Kada je 1740. godine u bakarnu ploču urezana predstava Crkve Uspenja Bogorodice u Studenici, manastir je navršavao 550. godinu postojanja. O poručiocu ovog bakroreza, Nikolaju Antoniju Prodanoviću, osim imena upisanog ispod prikaza svetinje, nisu se sačuvali drugi podaci. Ni o autoru bakroreza, peštanskom grafičaru Gotfridu Dirstu, ne zna se gotovo ništa. Oskudnost podataka, međutim, ne umanjuje značaj ove grafike, jer je Studenica prvi srednjovekovni spomenik koji se pojavio kao glavni siže u srpskoj grafičkoj umetnosti. Centralni deo kompozicije zauzima Crkva Uspenja Bogorodice, zadužbina i grobna crkva osnivača srpske države i samog manastira, Stefana Nemanje.

275 godina ikone Sveti Dimitrije

(tempera na drvetu, 1735-1740, autor Hristofor Žefarović)

Ikonu Sveti Dimitrije naslikao je, između 1735. i 1740, monah, jerođakon, slikar i grafičar, Hristofor Žefarović (Dojran, kraj XVII veka – Moskva, 1753),najsvestraniji srpski umetnik prve polovine XVIII veka, koji se potpisivao kao ,,iliriko-rasijanski obščij zograf”.

Sveti Dimitrije, patron gradova Soluna i Sremske Mitrovice, zaštitnik ruske oblasti Sibir, naslikan je na propetom vatrenom konju, kako probada bugarskog cara Kalojana, koji pada na travnatu podlogu prekrivenu bokorima sitnih cvetova. Ikona je pronađena u zvoniku Crkve Sveta tri jerarha u Novom Sadu (Almaške). Ikona i bakrorezi se nalaze u zbirci Galerije Matice srpske u Novom Sadu.

Grafička obrada maraka: Anamari Banjac, akademski slikar.

Stručna saradnja: Milena Vrbaški, muzejski savetnik, Galerija Matice srpske, Novi Sad

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 18. novembar 2015.

Umetnička obrada: Anamari Banjac

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000; 35,00 din(višebojna) 25,000; 70,00 din(višebojna) 25,000 primeraka

Tabak: 10 komada

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Maksimum karta (MC):1

Nacrti: Sveti Petar i Pavle sa izgledom Bele crkve, 1815 godina bakrorez na papiru, nepoznati autor; Manastir Studenica, bakrorez na papiru, 1740 , autor Gotfrid Dirst; 

 Ikona Sv. Dimitrije, tempera na drvetu, 1735-1740, autor Hristofor Žefarović.

Veličina marke 1 i 3: 30 x 37,5 mm

Veličina marke 2: 37,5 x 30 mm

Važe neograničeno.

Davorin Jenko - zajedničko izdanje Srbija–Slovenija

Davorin Jenko (Dvorje, 9. novembar 1835 – Ljubljana, 25. novembar 1914) je bio poznati slovenački i srpski kompozitor i dirigent. Po duhu pravi Jugosloven, od 1859. do 1862. bio je horovođa Slovenskog pjevačkog društva u Beču; u to vreme komponovao je popularne slovenačke horove, među kojima i Naprej zastave slave koja je kasnije postala himna Slovenije. Šezdesetih godina 19. veka dolazi u Srbiju, nastavljajući svoj rad kao horovođa Srpskog crkvenog pevačkog društva u Pančevu, a zatim nasleđuje Kornelija Stankovića na čelu Beogradskog pevačkog društva. Komponovao je za horove na srpsku patriotsku poeziju. Kada je, 1868. godine, osnovano Kraljevsko srpsko pozorište (današnje Narodno pozorište), Davorin Jenko bio je njegov prvi dirigent. Pod uticajem srpskog muzičkog nasleđa, stvara muziku za više od 80 pozorišnih komada, između ostalih Đido, Seoska lola, Potera, Vračara, Pribislav i Božana i nekoliko koncertnih uvertira (Kosovo, Milan, Srpkinja, Aleksandar). Autor je i muzike za komad Markova sablja, pesnika Jovana Đorđevića, koji je izveden 1872. godine povodom stupanja na presto Milana Obrenovića, u kojem je prvi put izvedena i pesma Bože pravde, današnja srpska himna.

Davorin Jenko je i kompozitor nekih od najlepših starogradskih pesama, koje svi smatraju narodnim, između ostalih Ukor (‘De si dušo, ‘de si rano), na stihove Branka Radičevića i Tijo noći na Zmajeve stihove. Zaslužan je i za dolazak u Beograd i angažman Auguste-Vele Nigrinove, čuvene glumice. Koncertmajstor njegovog orkestra bio je Petar Krstić, kompozitor muzike za Koštanu, a violončelo je svirao pesnik Antun Gustav Matoš.

Jenko, predstavnik muzike romantizma u Srbiji, svojim delom dao je pečat čitavom jednom razdoblju; usavršio je klasičan srpski komad sa pevanjem, podigao instrumentalnu muziku na viši umetnički nivo, komponovao prvu srpsku operetu (Vračara ili Baba Hrka, praizvedena 1882). Zajedno sa Stanislavom Biničkim smatra se utemeljivačem srpske opere. Bio je član Srpskog učenog društva (današnje Srpske akademije nauka i umetnosti), a za svoje zasluge odlikovan je ordenom Svetog Save.

Umetnička obrada marke: mr Marina Kalezić, akademski slikar.

Kataloške informacije

datum izdavanja: 9. novembar 2015.

Umetnička obrada: Marina Kalezić

Štampa: višebojni ofset „ZIN” Beograd; z.č. 13 3/4

Tiraž: 70,00 din (višebojna) 25.000 primeraka

Tabak: 8 + vinjeta

Koverat sa žigom PD (FDC): 1

Maksimum karta (MC): 2

Nacrt: Zajedničko izdanje Srbija Slovenija portret Davorin Jenka.

Veličina marke: 30 x 37,5 mm

Važi neograničeno.

Dečja marka - bajke

Pošta Srbije pustila je u opticaj 4. novembra prigodno izdanje „Dečja marka”. Izdanje pod ovim nazivom, prvi put objavljeno prošle godine za temu je imalo basne, dok ovogodišnje izdanje „Dečja marka” za temu ima omiljeni dečji žanr – bajke. Četiri marke, nominalne vrednosti 23 dinara svaka, štampane su tehnikom višebojnog ofseta u tiražu od 25.000 serija a na šalterima pošta prodaju se u tabacima od po šesnaest komada. Izdanje prate i dva FDC koverta sa prigodnim motivima iz bajki, a umetnički obrada delo je Anamari Banjac, slikarke, kreatorke maraka Pošte Srbije. Štampanje ove emisije maraka povereno je Zavodu za izradu novčanica i kovanog novca iz Beograda, a žig prvoga dana nosi datum 4. novembar 2015, poštanski broj 11101 i naziv izdanja.

Na četiri marke ovog izdanja prikazani su motivi iz bajki Princeza i žabac, Snežana i sedam patuljaka te Trnova Ružica, čiji su autori braća Grim, odnosno bajke Lepotica i zver, koju je napisao Šarl Pero. Zajedničko za sve bajke koje su svoje mesto našle na ovogodišnjem izdanju Dečje marke, kao nit koja ih spaja, izdvaja se poljubac, čin koji je u sve četiri priče preokrenuo tok radnje i doveo do srećnog završetka.

Bajke su inače, priče fantastičnog sadržaja u kojima se, kako je to rekao Vuk Stefanović Karadžić, „pripovijedaju kojekakva čudesa, ono što ne može biti”. Kao književna vrsta, bajke mogu biti narodne tvorevine ili umetnička dela poznatog autora. Ono što je zajedničko za gotovo sve bajke, bilo da su narodne ili umetničke, jeste čitav jedan natprirodni, izmišljeni svet prepun čudesnih bića poput zmajeva, ala i aždaja, vila, vilenjaka i patuljaka, koji u bajkama ravnopravno postoji sa realnim svetom. Pred junakom bajke najčešće je čitav niz teških zadataka koje mora da reši kako bi ravnoteža, koja je na početku bajke nečim narušena, ponovo bila uspostvaljena. U bajkama dobro uvek pobeđuje zlo, zato bajke uglavnom imaju srećan završetak.

Među najpoznatije pisce bajki spadaju braća Vilhelm i Jakob Grim, koji su prikupljali i obrađivali nemačke narodne bajke: Ivica i Marica, Princeza i žabac, Trnova Ružica, Snežana i sedam patuljaka, Palčić, Zlatokosa. I mnoge priče francuskog pisca Šarla Peroa predstavljaju u stvari zapise starih narodnih bajki – Crvenkapa, Pepeljuga, Mačak u čizmama, Modrobradi... Danski pisac Hans Kristijan Andersen ostavio nam je bajke Palčica, Princeza na zrnu graška, Mala sirena, Ružno pače, Carevo novo odelo... Na našim prostorima srpske narodne bajke sakupio je i prvi objavio Vuk Stefanović Karadžić: Baš čelik, Međedović, Đavo i njegov šegrt, Aždaja i carev sin.

Kataloške informacije

Datum izdavanja: 4. novembar 2015.

Umetnička obrada: Anamari Banjac

Štampa: višebojni ofset ZIN Beograd

Tiraž: 23,00 din (višebojna) 25.000; 23,00 din (višebojna) 25.000; 23,00 din (višebojna) 25.000; 23,00 din (višebojna) 25.000 primeraka

Tabak: 16 komada

Koverat sa žigom PD (FDC): 2

Nacrti: Prikaz bajke Princeza i žabac; Prikaz bajke Snežana i sedam patuljaka; Prikaz bajke Lepotica i zver; Prikaz bajke Uspavana lepotica.

Veličina maraka: 30 x 37,5 mm

Važe neograničeno.